(Διασκευή, επιμέλεια Στέλιος Κούκος)
 Κεφάλαιο πρώτο
«Η αίσθησις του Πνεύματος».
 
1. Προσευχή «εν αισθήσει καρδίας»
Από τότε δεν είδες άλλη οπτασία;
– Τόσο φανερά όχι. Αλλ’ όταν προσεύχομαι, αισθάνομαι χαρά στην καρδιά μου και, όταν λέγω τους Χαιρετισμούς της Θεοτόκου, αισθάνομαι ευφροσύνη. Πολλές φορές δε, όταν προσεύχομαι, αρπάζεται ο νους μου στους ουρανούς και βλέπω νοερώς τα ουράνια κάλλη της αιωνίου ζωής και ευφραίνεται η ψυχή μου.
Τόση δε ευχαρίστηση αισθάνομαι εδώ που τώρα βρίσκομαι σ’ αυτήν την έρημο, ώστε δεν
ανταλλάσσω την ζωή αυτή με όλα του κόσμου τα βασίλεια και το Σπήλαιό μου με όλα του κόσμου τα ανάκτορα.
 
2. Προορισμός του ανθρώπου η αιώνιος χαρά και άληκτος ευφροσύνη
Πράγματι είσαι μακάρια, της είπα!
– Μακάρια, είπες! Μα ο άνθρωπος δεν γεννήθηκε για την μακαριότητα, για την αιώνια
χαρά και την αιώνια ευφροσύνη; Μα, δεν λέγουν οι θείοι Πατέρες, ότι ο Θεός τα πάντα, και αυτήν την Βασιλείαν των Ουρανών, την δημιούργησε για τον άνθρωπο;
Ο Θεός δεν έχει ανάγκη από τίποτα. Το σύμπαν όταν δημιουργήθηκε από τον Θεό, δεν πρόσθεσε τίποτε στην δόξα Αυτού, διότι Αυτός ο Θεός είναι η αιώνιος ζωή, η Μακαριότης, η ατελεύτητος χαρά και η αιώνιος ευφροσύνη.
Ο Θεός είναι λοιπόν Αυτοδόξαστος.
Ο Σωτήρας λέγει: «εξήλθον του Πατρός μου και ελήλυθα εις τον κόσμον· πάλιν αφίημι τον κόσμον και πορεύομαι προς τον Πατέρα». Κατά την ανθρώπινη φύση, μιλά ο Σωτήρ, διότι ως Θεός ουδέποτε χωρίστηκε από τον Πατέρα, κατά το: «ο Μονογενής Υιός, ο ων εις τον κόλπον του Πατρός, Εκείνος εξηγήσατο».
Έτσι και ο άνθρωπος· εξήλθε από τον Θεό και προς τον Θεόν θα πορευτεί.
Η αμαρτία όμως παρεμβάλλει προσκόμματα. Εάν ο άνθρωπος γνώριζε τον προορισμό του, θα θυσίαζε τα πάντα για να μη χωριστεί από τον Ουράνιο Πατέρα, προς τον οποίο είναι ο προορισμός του.
 
3. Ο άνθρωπος γίνεται ευτυχής κατά το μέτρον της αρετής του

Δεν μου λες, Φωτεινή, πώς αισθάνεσαι την χαρά όταν προσεύχεσαι και πώς βρίσκεσαι μέσα στην ευφροσύνη;
– Ο Θεός εστί το άκρον αγαθόν [είναι το υπέρτατο αγαθό]! Εφ’ όσον ο άνθρωπος πλησιάζει προς τον Θεό, όχι τοπικά· διότι ο Θεός, ως απόλυτο Πνεύμα είναι πανταχού παρών· αλλ᾽ ηθικώς, με την εργασία της αρετής, κατά τόσο γίνεται ευτυχής και μακάριος.
Επειδή δε μόνον με την προσευχή μιλά ο άνθρωπος προς τον Θεό και συγκοινωνεί μαζί Του, γι’ αυτό, όταν προσεύχεται καθαρώς, δηλ. «εν Πνεύματι και αληθεία», προσκυνά τον Θεόν, γίνεται ευτυχής και μακάριος κατά το μέτρον της αρετής αυτού.
Πολλές φορές ενώ προσεύχεται ο εν πνεύματι και αληθεία προσευχόμενος, αφαρπάζεται το πνεύμα του στον ουρανό σε θεία οπτασία και βλέπει θεία πράγματα· όχι με τους οφθαλμούς του σώματος, αλλά διά των οφθαλμών της ψυχής· και ακούει θεία ρήματα, τα οποία δεν δύναται να διηγηθή, διότι αυτοί που δεν έφθασαν σ’ αυτό το μέτρο δεν μπορούν να τα καταλάβουν αυτά, όπως λέγει ο Απόστολος Παύλος: «α ουκ εξόν ανθρώπω λαλήσαι».
Γιατί; Διότι δεν μπορούν αυτοί οι οποίοι δεν έφθασαν στο μέτρο του Αποστόλου να τα καταλάβουν αυτά. Και ο Σωτήρας προς τον Νικόδημον λέγει: «ει τα επίγεια είπον υμίν και ου πιστεύετε, πως εάν είπω υμίν τα επουράνια πιστεύσετε».
 
Απόσπασμα από το βιβλίο του Αρχιμ. Ιωακείμ Σπετσιέρη, η «Ερημίτις Φωτεινή», έκδοση Ιερού Κελλίου, «Σύναξις των Αγίων Αναργύρων», Νέα Σκήτη Άγιον Όρος, 1999.