Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος είναι ένας από τους Τρεις Μεγάλους Ιεράρχες της Εκκλησίας, μαζί με τον Μεγάλο Βασίλειο και τον Γρηγόριο τον Θεολόγο. Ο βίος και το έργο του είναι γνωστά και πολυσυζητημένα, επομένως δεν συντρέχει κάποιος λόγος να αναφερθούν περαιτέρω στοιχεία αυτών. Σκοπός του παρόντος κειμένου είναι να συγκεντρωθούν και να αναφερθούν ορισμένα θαυμαστά και φοβερά σημεία από τον βίο του Αγίου, τα οποία αναδεικνύουν την ιερότητα και το μεγαλείο του.
Αρχίζουμε την εξιστόρηση με ένα όραμα που είδε ο Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας. Ο θείος του ήταν ο Θεόφιλος, πατριάρχης Αλεξανδρείας, ένας από τους βασικότατους εχθρούς και διώκτες του Χρυσοστόμου. Βλέπει λοιπόν σε ένα όραμα, την Υπεραγία Θεοτόκο μαζί και τον Άγιο Χρυσόστομο, να συνομιλούν μεταξύ Τους σε ένα πάμφωτο και ωραιότατο τόπο. Βλέποντας τους όμως, επιθυμούσε και ζητούσε να πάει κοντά και αυτός, αλλά ο θείος Χρυσόστομος τον επιτιμούσε και τον εμπόδιζε. Τότε, ακούει φωνή από την Θεοτόκο, που έλεγε προς τον Χρυσόστομο τα εξής: «συγχώρησε τον χάριν εμού (για χάρι δική μου), διότι πολλά επάσχισε, εκοπίασε για εμένα, καταντροπιάσας τον υβριστή Νεστόριο, και εμένα Θεοτόκο με ανακήρυξε. Από άγνοια την άσχημη για σένα υπόληψη – γνώμη εσχημάτισε και θα φανέρωση αυτήν, που απέκτησε με επίγνωση». Μετά από αυτό το όραμα ο Άγιος Κύριλλος, έγινε μεγάλος φίλος του Χρυσοστόμου, επαινώντας τον και συγγράφοντας πρόχειρα τον βίο του [1]. Φαίνεται λοιπόν από την παραπάνω διήγηση η μεγάλη δόξα του ιερού Χρυσοστόμου, αφού η ίδια η Παναγία, η Υμνούμενη από πάσες τις αγγελικές δυνάμεις, το ύψιστο δημιούργημα του Θεού, «η Θεός μετά τον Θεόν», κατά τον Άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό, Εκείνη που μεσιτεύει στον Κύριο για τους ανθρώπους, μεσίτευσε για τον θεράποντά Της, όχι στον Θεό αλλά σε έναν άνθρωπο. Ας μην προστεθεί κάτι επιπλέον, αλλά ας αναλογιστούμε από αυτό την μεγαλοσύνη του Αγίου.
Ένα άλλο θαυμαστό γεγονός έχει να κάνει με τον Απόστολο Παύλο, τον οποίο υπεραγαπούσε ο ιερός Χρυσόστομος. Όταν λοιπόν ερμήνευε τις Επιστολές του, ζήτησε από τον Θεό να του δώσει ένα σημάδι, προκειμένου να βεβαιωθεί ότι η ερμηνεία είναι ορθή και ανταποκρίνεται στον σκοπό του Αποστόλου. Ένα βράδυ λοιπόν, ο διάκονός του Πρόκλος, ο οποίος τον διαδέχθηκε στον πατριαρχικό Θρόνο και ανακηρύχθηκε Άγιος, τον είδε από την χαραμάδα της πόρτας σκυμμένο να ασχολείται με την ερμηνεία των Επιστολών του Παύλου. Εκεί είδε και κάποιον άλλον άνδρα, φαλακρό, με πλατειά γένια να στέκεται πίσω από τους ώμους του και να του ψιθυρίζει κάτι στο αυτί. Ο Πρόκλος επιχείρησε να κοιτάξει κι άλλες βραδιές, αφού πρώτα βεβαιώθηκε ότι δεν είχε εισέλθει κανείς από την είσοδο του σπιτιού, όμως αντίκρισε και πάλι το ίδιο θέαμα. Τότε κατάλαβε ότι πρόκειται για ένα θείο γεγονός, και αποφάσισε να το αναφέρει στον κύριό του. Όταν του ανέφερε το γεγονός, ο Άγιος του είπε να του περιγράψει τα χαρακτηριστικά του άγνωστου ανδρός. Εκείνος του δείχνει την εικόνα του Αποστόλου Παύλου που κρεμόταν απέναντί του, και με αυτόν τον τρόπο ο Χρυσορρήμων κατάλαβε πως αυτό το περιστατικό ήταν η απάντηση στο ερώτημά του. Ο ίδιος ο Απόστολος Παύλος του έλεγε την ερμηνεία των νοημάτων των Επιστολών του, γι’ αυτό και χαρακτηρίζεται ως το «στόμα του Χριστού και το στόμα του Παύλου». Έτσι, ο Χρυσόστομος πήρε θάρρος και έφερε εις πέρας την ερμηνεία όλων των επιστολών του Απ. Παύλου.[2][3] Το συγκεκριμένο θαύμα μένει και μαρτυρείται ανά τους αιώνες και φθάνει μέχρι τις μέρες μας, με την τίμια κάρα του Αγίου να φέρει αδιάφθορο το αριστερό του αυτί, δηλαδή το σημείο στο οποίο του μιλούσε ο Απόστολος των Εθνών. Η κάρα του Χρυσοστόμου βρίσκεται και τίθεται εις προσκύνηση στην Ι.Μ.Μ. Βατοπαιδίου.
Η επόμενη θαυμαστή διήγηση έχει να κάνει με μία πνευματική εμπειρία που είχε ο Επίσκοπος Αραβισσού Αδελφειός, που από την πολλή του αγάπη προς τον Άγιο, παρακαλούσε τον Θεό να του δείξει την δόξα που αξιώθηκε να λάβει στον ουρανό. Κάποια στιγμή ήλθε σε έκσταση και είδε έναν ωραιότατο άνδρα που του έδειξε σε έναν λαμπρό τόπο όλους τους Διδασκάλους και Ιεράρχες και Οσίους, και τον χορό όλων των Δικαίων, όσοι έφθασαν να μεταβούν από την γη στους ουρανούς. Τότε ο Αδελφειός έβλεπε όλους εκείνους με χαρά, επιθυμούσε όμως να δει και τον Ιωάννη, επειδή όμως δεν τον είδε εκεί λυπήθηκε. Τότε άκουσε φωνή Αγγέλου που του είπε: «ουδείς άνθρωπος ενδεδυμένος ακόμη τη σάρκα μπορεί να τον δει, διότι είναι στον Θρόνο του Θεού με τα Χερουβείμ και τα Σεραφείμ»[4]. Την ίδια οπτασία είδε και ο Άγιος Μάρκος ο Ασκητής.[5][6][7] Σημειωτέον ότι και για τον Άγιο Παΐσιο έχει ειπωθεί κάτι ανάλογο, ότι βρίσκεται δηλαδή μετά των Χερουβείμ και των Σεραφείμ. Αναφέρεται αυτό για να φανεί το ποιόν και το μέγεθος των Αγίων, με τους οποίους είχαν την ευλογία άτομα της εποχής μας να συναναστραφούν και να δημιουργήσουν πνευματική σχέση μαζί τους.
Οι τρεις παραπάνω ιστορίες δείχνουν το κλέος του μεγάλου αυτού Πατρός της Εκκλησίας και Φωστήρα της οικουμένης, χωρίς βέβαια να λείπουν κι άλλα σημαντικά θαυμαστά σημεία από τον βίο του. Για παράδειγμα, στο ασκητήριό του, ο γέρων Ησύχιος είδε τον Απόστολο Ιωάννη και τον Απόστολο Πέτρο να δίνουν στον Ιωάννη έναν τόμο (το Ευαγγέλιο) και κάποια κλειδιά (της αποστολικής εξουσίας) αντίστοιχα. Εκείνη ήταν η εποχή που άρχισε να επιτελεί και τα πρώτα του θαύματα. Αλλά ακόμα και η κλήση του στην ιερωσύνη έγινε κατά τρόπο θαυμαστό. Ο Πατριάρχης Αντιοχείας Φλαβιανός, τον χειροτόνησε πρεσβύτερο, αφού πρώτα πήρε εντολή από κάποιον Άγγελο, αλλά και κατά την χειροτονία του «μια ολόλευκη περιστερά ήρθε και κάθισε επάνω στην κεφαλή του την στιγμή εκείνη που υποδήλωνε την ξεχωριστή χάρη του Αγίου Πνεύματος που του δόθηκε» [8].8 Επίσης, οι διώκτες του Θεόφιλος και Ευδοκία είχαν πολύ άσχημο και επονείδιστο τέλος [9].9 Όταν επιχειρήθηκε η ανακομιδή των λειψάνων του, αυτή κατέστη αδύνατη, έως ότου ο Αυτοκράτορας Θεοδόσιος Β’ να συντάξει επιστολή μετανοίας για τον άδικο θάνατό του. Όταν εναποτέθηκε το ιερό του σκήνωμα στον Ναό των Αγίων Αποστόλων, ακούστηκε η φωνή του Αγίου να ευλογεί τον λαό, αναφωνώντας «ειρήνη πάσι».[10]10
Αυτά είναι τα μεγάλα και φοβερά γεγονότα που σχετίζονται με τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο. Τόσο πολύ ευδόκησε σε εκείνον ο Θεός, που όλα αυτά τα θαυμαστά σημεία γίνονταν ωσάν να ήταν φυσικά και καθημερινά για αυτόν. Εξ’ άλλου καθώς λέγεται, σε κάθε Θεία Λειτουργία που τελούσε, έβλεπε τα όσα πνευματικά τελούνταν κατά την διάρκειά της. Διάφοροι Πατέρες τού έχουν προσδώσει πολλά ονόματα όπως: «το νέον σκεύος της εκλογής», «ο μέγας της οικουμένης διδάσκαλος», «ο τρισμακάριστος άνθρωπος», «ο της Εκκλησίας διδάσκαλος», «ο νέος Ιωάννης ο Θεολόγος», «ο της Εκκλησίας φωστήρ και ποιμήν», «ο της θείας ευσπλαγχνίας μιμητής και εγγυητής», «ο αληθής του Θεού άνθρωπος και γνήσιος κήρυξ της μετανοίας», «το στόμα του Χριστού και στόμα του Παύλου».11 Κατά τον Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος είναι πολυώνυμος, δεδομένου ότι ο κάθε χαρακτηρισμός του ανταποκρίνεται απόλυτα και επιτυχημένα στις αρετές που τον κοσμούσαν. Τον χαρακτηρίζει «διδάσκαλο των διδασκάλων, άγγελο, προφήτη, απόστολο, μάρτυρα, θαυματουργό, ελεήμονα, κήρυκα της μετανοίας, εξηγητή των Γραφών και ρήτορα». Όσο για το τελευταίο προσωνύμιο, ο ειδωλολάτρης διδάσκαλός του Λιβάνιος διακήρυττε, πως ο Χρυσόστομος υπερβαίνει στην ρητορική και την σοφία τον Δημοσθένη και τον Πλάτωνα [11][12].
Τι επάξιο μπορούμε να πούμε εμείς για εκείνον; Αυτός μιμήθηκε τον Κύριό του, όταν υπέφερε και υπέμεινε την ψευτοσύνοδο στην Δρυ, όπως ο Χριστός το συνέδριο της ανομίας. Αυτός έφερε επαξίως το όνομα του μεγίστου των ανθρώπων (Ματθ. ΙΑ’, 11), του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου και Βαπτιστού, διότι εκτός από τον βίο τον μιμήθηκε και στο μαρτύριο. Ο τίμιος Πρόδρομος μαρτύρησε χάριν την ευσεβείας και της εφαρμογής του Νόμου. Έτσι και ο ιερός Χρυσόστομος, δεν μαρτύρησε για να ομολογήσει την πίστη του στον Χριστό, όπως οι περισσότεροι Μάρτυρες, αλλά για την εφαρμογή και την τήρηση του Λόγου του Θεού. Τέλος, αυτός μας διδάσκει πώς να αγαπούμε τον αμαρτωλό και να μισούμε την αμαρτία, αφού μας το έδειξε με την ζωή του. Αυτόν ας έχουμε λοιπόν πρεσβευτή και αρωγό για να μας δώσει την κυριότερη αρετή, την μετάνοια ενώπιον του Θεού. Κλείνουμε με τα τελευταία του λόγια: «Δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν. Αμήν».
Παραπομπές:
1. Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, Συνοπτικός βίος του εν αγίοις Πατρός ημών Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως, https://www.impantokratoros.gr/agios-chrysostomos.el.aspx
2. «Το στόμα του Χριστού και το στόμα του Παύλου… Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος», https://iconandlight.wordpress.com
3. Π. Γεώργιος Δ. Δράγας, «Σημειώσεις από το Συναξάρι του Συμεών του Μεταφραστού (10ου αιώνα)», http://www.diakonima.gr
4. Διαφορετικές καταγεγραμμένες απαντήσεις του Αγγέλου: «Ιωάννην τον της μετανοίας λέγεις; Άνθρωπος, που είναι με σώμα, εκείνον να δει δεν μπορεί, διότι παρίσταται εκεί, όπου ο θρόνος ο Δεσποτικός», «τον χρυσούν, λέγεις, Ιωάννην, το στόμα του Θεού; Εκείνον τον υπέρ άνθρωπον; Ήξευρε ότι αυτόν δεν είναι δυνατόν εις σε να ίδης, διότι αυτός ευρίσκεται εκεί, όπου είναι ο θρόνος του Δεσπότου Χριστού.
5. Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς, «Άγ. Ιωάννης Χρυσόστομος: Η δίκαιη ανταπόδοση και ανταμοιβή!», https://www.pemptousia.gr/2013/11/ag-ioannis-chrisostomos-i-dikei-antap/
6. «Χαρακτηρισμός της προσωπικότητος και του έργου του Χρυσοστόμου», http://apostoliki-diakonia.gr
7. Γ. Σίσκος, «Μετά θάνατον δόξα», http://www.apostoliki-diakonia.gr/gr_main/agiavarvara/periodiko/Teuxos7/Meta8anaton.htm
8. Π. Γεώργιος Δ. Δράγας, «Σημειώσεις από το Συναξάρι του Συμεών του Μεταφραστού (10ου αιώνα)», http://www.diakonima.gr
9. Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς, «Άγ. Ιωάννης Χρυσόστομος: Η δίκαιη ανταπόδοση και ανταμοιβή!», https://www.pemptousia.gr/2013/11/ag-ioannis-chrisostomos-i-dikei-antap/
10. «Η θαυμαστή αφθαρσία του αυτιού και του χεριού του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου», http://choratouaxoritou.gr/?p=43827
11. Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, Συνοπτικός βίος του εν αγίοις Πατρός ημών Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως, https://www.impantokratoros.gr/agios-chrysostomos.el.aspx
12. «Χαρακτηρισμός της προσωπικότητος και του έργου του Χρυσοστόμου», http://apostoliki-diakonia.gr
