Τοῦ Λάμπρου Κ. Σκόντζου
Θεολόγου – Καθηγητοῦ
Ἡ περίοδος τοῦ Τριωδίου καὶ ἰδιαίτερα τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, εἶναι γιὰ τὴν Ἁγία μας Ἐκκλησία ἡ ἱερότερη χρονικὴ διάρκεια τοῦ ἐνιαυτοῦ. Εἶναι τὸ νοητὸ στάδιο ὅπου ὁ κάθε πιστὸς καλεῖται νὰ δώσει τὸν προσωπικό του ἀγῶνα γιὰ τὴν ψυχοσωματική του κάθαρση ἀπὸ τοὺς ρίπους τῆς ἁμαρτίας. Νὰ βιώσει τὴν ὀρθόδοξη πνευματικότητα, ἡ ὁποία ταυτίζεται μὲ τὴν ἀνάκτηση τῆς αὐθεντικῆς του φύσεως, ἀπὸ τὴ φθορὰ καὶ τὴν ἁμαρτία, «εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ» (Ἐφ.4,13). Ἡ προπαρασκευή μας γιὰ τὸν ἑορτασμὸ τοῦ Πάσχα εἶναι ταυτόσημη μὲ τὴν πνευματική μας προαγωγὴ καὶ ὡρίμανση, ὥστε νὰ καταστοῦμε «σύμμορφοι τῆς εἰκόνος τοῦ Υἱοῦ (τοῦ Θεοῦ)» (Ρώμ.8,29). Ὁλόκληρο τὸ πνευματικὸ κλίμα, οἱ ἱερὲς ἀκολουθίες, τὰ τιμώμενα πρόσωπα καὶ οἱ μνῆμες γεγονότων εἶναι ἕνα συνεχὲς καὶ κραυγαλέο κάλεσμα νὰ ἔρθουμε «εἰς ἑαυτὸν» (Λούκ.15,17).
Τὴν ἱερὴ αὐτὴ περίοδο προβάλλονται ἰδιαιτέρως ὁρισμένα ἱερὰ πρόσωπα τῆς Ἐκκλησίας μας, τὰ ὁποῖα διέπρεψαν στὴν ἀρετή, ὡς ζωντανὰ παραδείγματα γιὰ τοὺς πιστούς. Ἕνα τέτοιο ἀπὸ αὐτὰ τὰ ἱερὰ πρόσωπα εἶναι καὶ ἡ ἁγία Μαρία τὴν Αἰγυπτία, ἡ ὁποία κατέστη συνώνυμη μὲ τὴ συντριβὴ καὶ τὴ μετάνοια καὶ ποὺ τιμᾶται τὴν Ε΄ Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν.
Προβάλλεται ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία μας ὡς λαμπρὸ παράδειγμα μεταστροφῆς ἁμαρτωλοῦ ἀνθρώπου, ἀφοῦ μὲ τὴν ἀποφασιστική της μετάνοια καὶ τὸν πνευματικό της ἀγῶνα ἔφτασε σὲ μεγάλα ὕψη ἁγιότητας.
Προβάλλεται ὡς πρότυπο στοὺς πιστοὺς γιὰ νὰ καταλάβουν ὅτι τὸ μεγάλο πρόβλημα δὲν εἶναι τόσο ἡ ἁμαρτία, ὅσο μεγάλη καὶ ἂν εἶναι, ἀλλὰ ἡ ἐμμονὴ στὴν ἁμαρτία, ἡ ἀμετανοησία, τὴν ὁποία ἡ Ἐκκλησία μας χαρακτηρίζει ὡς βλασφημία κατὰ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος (Μάρκ.3,29)!
Τὸ ἱερὸ συναξάρι της ἀναφέρει πὼς ἔζησε τὸν 6ο μ.Χ αἰῶνα. Καταγόταν ἀπὸ τὴν Ἀλεξάνδρεια τῆς Αἰγύπτου καὶ ἀσκοῦσε τὸ ἐπαίσχυντο ἐπάγγελμα τῆς πορνείας ἀπὸ τὰ δώδεκα κιόλας χρόνια της. Ἦταν δὲ τόσο πωρωμένη στὴν ἁμαρτία ὥστε ὁ ἐπαγγελματισμὸς εἶχε δευτερεύουσα σημασία. Ἀσκοῦσε τὴν πορνεία κυρίως γιὰ ἡδονιστικὴ ἀπόλαυση, σὲ τέτοια ἠθικὴ κατάπτωση εἶχε περιέλθει!
Ἀναζητοῦσε συνεχῶς πορνικοὺς πελάτες στὰ μεγάλα λιμάνια καὶ τὶς πολυπληθεῖς πόλεις. Κάποτε πληροφορήθηκε πὼς στὴν Ἱερουσαλὴμ συγκεντρωνόταν πολὺς κόσμος. Σκέφτηκε πὼς ἂν μετέβαινε ἐκεῖ θὰ ἔβρισκε πελάτες. Ἔτσι ἀποφάσισε νὰ ταξιδέψει στὴν Παλαιστίνη. Βρῆκε κάποιο πλοῖο, πλήρωσε τὸ ναῦλο μὲ τὸ κορμί της καὶ ἔφτασε στὴν Ἱερουσαλὴμ καὶ ὁδηγήθηκε στὸν πανίερο ναὸ τῆς Ἀναστάσεως. Ἐπιχείρησε νὰ εἰσέλθει στὸν ἱερὸ αὐτὸ χῶρο, μήπως καὶ ἔβρισκε ἐκεῖ ἐραστές. Μέχρι ἐκεῖ εἶχε φτάσει ὁ πορνικός της παραλογισμός.
Ὅμως μιὰ ἀόρατη δύναμη τὴν ἐμπόδιζε νὰ εἰσέλθει στὸ ναό. Ὅσο καὶ ἂν προσπαθοῦσε δὲ μποροῦσε νὰ μπεῖ. Τέσσερις φορὲς ἀπωθήθηκε μυστηριωδῶς. Ἀπόρησε καὶ ἄρχισε γιὰ πρώτη φορὰ στὴ ζωή της νὰ προβληματίζεται.
Μιὰ μυστικὴ φωνὴ ἀκούστηκε στὴν ψυχή της, ἡ ὁποία ξύπνησε τὴ ναρκωμένη ἀπὸ τὴν ἁμαρτία συνείδησή της. Κατάλαβε πὼς αὐτὸ ποὺ ἐπιχειροῦσε ἦταν φρικτὴ ἱεροσυλία καὶ ἀνείπωτη ἀσέβεια. Προσπαθοῦσε νὰ βεβηλώσει τὸν ἅγιο τόπο, ποὺ σταυρώθηκε, τάφηκε καὶ ἀνέστη ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός. Καυτὰ δάκρυα μετάνοιας ἄρχισαν νὰ κυλοῦν ἀπὸ τὰ λάγνα μάτια της. Εἶναι ὁλοφάνερο πὼς ἐκεῖ τὴν ὁδήγησε ἡ θεία πρόνοια νὰ σωθεῖ, διότι ἡ ψυχή της, παρ’ ὅλη τὴν πώρωσή της, ἦταν δεκτικὴ στὴ μετάνοια καὶ τὴ σωτηρία. Ἐν ριπῇ ὀφθαλμοῦ ἄλλαξε γνώμη. Ἤθελε νὰ εἰσέλθει στὸ ναό, ὄχι πιὰ νὰ συναντήσει πορνικοὺς ἐραστές, ἀλλὰ γιὰ νὰ συναντήσει τὸ Νυμφίο τῆς ταλαίπωρης καὶ βασανισμένης ψυχῆς της, τὸ Σωτῆρα Χριστό. Παρακαλοῦσε νὰ παραμερισθεῖ τὸ ἀόρατο ἐμπόδιο καὶ νὰ μπεῖ, νὰ προσκυνήσει τὸν Πανάγιο Τάφο τοῦ Κυρίου. Ἔτσι καὶ ἔγινε. Ὁ Θεός της ἐπέτρεψε νὰ μπεῖ καὶ νὰ προσκυνήσει.
Αὐτὴ ἦταν μιὰ νέα ἀφετηρία γιὰ τὴ ζωή της. Ἔφυγε εὐθεῖς γιὰ τὴν ἔρημο τῆς Ἰουδαίας. Πέταξε τὰ προκλητικὰ πολυτελῆ ἐνδύματα καὶ ντύθηκε τραχὺ ἀσκητικὸ σάκο. Ἀπαρνήθηκε τὶς ἀπολαύσεις τῆς ζωῆς καὶ ἀκολούθησε τὸ βίο τῆς ἄσκησης. Κατόρθωσε νὰ ἀνέλθει σὲ ὕψη ἁγιότητας. Τὸ πρώην ἁμαρτωλὸ σαρκίο της ἔγινε πλέον θεοφόρο σκήνωμα, κατοικητήριο τοῦ Θεοῦ.
Ὁ διάβολος μεταχειρίζεται μύριους τρόπους νὰ παρασύρει καὶ νὰ κρατήσει τοὺς ἁμαρτωλοὺς στὴν ἁμαρτία. Ὁ πιὸ ὕπουλος τρόπος καὶ ἡ πιὸ δόλια παγίδα εἶναι ἡ μὴ συνειδητοποίηση τῆς ἀμαρτωλότητας ἀπὸ τοὺς «πεποιθότας ἐφ’ ἑαυτοῖς ὅτι εἰσὶ δίκαιοι» (Λούκ. 18, 9). Ὁ πονηρὸς προκαλεῖ πνευματικὴ ἀφασία στὸν ἁμαρτωλό, ὥστε νὰ μὴν ἔχει τὴ συναίσθηση τῆς ἁμαρτίας καὶ κατὰ συνέπεια νὰ μὴν αἰσθάνεται τὴν ἀνάγκη τῆς μετάνοιας. Ἐκτὸς ἀπὸ τὰ φτηνὰ δέλεαρ τοῦ κόσμου γιὰ νὰ μᾶς παρασύρει στὴν ἁμαρτία, μεταχειρίζεται καὶ τὸν δοκιμασμένο τρόπο τῆς ἀπογοήτευσης, ὑποβάλλοντας στὸν ἁμαρτωλὸ ὅτι ἡ ἁμαρτία του εἶναι τόσο μεγάλη ποὺ δὲν παίρνει μετάνοια. Ἡ Ἐκκλησία μας ὅμως διατρανώνει τὸ κάλεσμά Της σὲ κάθε ἄνθρωπο, μὲ τὸ στόμα τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου, πὼς «Ὅσον σπινθὴρ πρὸς πέλαγος, τοσοῦτον κακία πρὸς τὴν τοῦ Θεοῦ φιλανθρωπίαν» (Ε.Π. Migne 49, 336-337).
Ἡ μετάνοια ἀποτελεῖ κορυφαῖο κεφάλαιο τῆς χριστιανικῆς μας πίστεως, διότι μέσα στὴν Ἐκκλησία ἔχει τὴ δυνατότητα ὁ πιστὸς νὰ μετανοήσει καὶ νὰ ἐπανέρθει στὴν «κατὰ φύσιν» ζωή του. Ἀποτελεῖ κατὰ τοὺς Πατέρες τὴ διαρκῆ ἀνανέωση τοῦ χαρίσματος, ποὺ λαμβάνει ὁ νεοφώτιστος κατὰ τὸ ἅγιο Βάπτισμα, νὰ ἀνήκει ψυχοσωματικὰ στὸ μυστικὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ καὶ νὰ ἔχει τὴ δυνατότητα τῆς σωτηρίας διὰ τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι ἡ θεία διαδικασία ἡ ὁποία μεταμορφώνει ὀντολογικὰ τὸν ἄνθρωπο σὲ νέα ὕπαρξη.
Ἀναφέρονται ἄπειρα παραδείγματα ἀπὸ τὴν ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας μας ὅπου ἄνθρωποι ἀπόλυτα ἁμαρτωλοί, μεταφέροντας στὸ εἶναι τοὺς φρικτὰ ἐγκλήματα καὶ βορβόρους ἠθικῶν παρεκτροπῶν, μεταβλήθηκαν σὲ χαρισματικὲς καὶ ἀγίες προσωπικότητες, προκαλῶντας συχνὰ τὰ εἰρωνικὰ σχόλια τῶν ἐκτὸς τῆς Ἐκκλησίας ἐπικροτῶν Της. Ὅμως αὐτὴ εἶναι ἡ ἀποστολὴ τῆς Ἐκκλησίας στὸν κόσμο, νὰ ἀνασέρνει ἀπὸ τοὺς δυσώδεις βόθρους τῆς ἁμαρτίας πεσόντα ἀνθρώπινα πρόσωπα, νὰ τὰ καθαρίζει ἀπὸ τοὺς ψυχοσωματικούς των ρίπους καὶ νὰ τὰ καθιστᾶ φωτεινὲς προσωπικότητες, ἀντάξιες τῆς ἀξίας τους ὡς εἰκόνες τοῦ Θεοῦ!
Αὐτὸ εἶναι τὸ ἄφθαστο μεγαλεῖο τῆς εἰλικρινοῦς μετάνοιας. Αὐτὴ εἶναι ἡ ἀήττητη δύναμη, ἡ ὁποία ἀπορρέει ἀπὸ τὴν προσωπικὴ συντριβὴ καὶ τὴ μεταστροφὴ καὶ ἡ ὁποία ἐξυψώνει τὸν ἄνθρωπο στὴ σφαῖρα τῆς θεώσεως.
Πρέπει νὰ συνειδητοποιήσουμε πὼς οἱ κρουνοὶ τοῦ θείου ἐλέους καὶ τῆς φιλανθρωπίας εἶναι ἀκένωτοι. Φτάνει νὰ πάρουμε τὴ μεγάλη καὶ συνάμα σωτήρια ἀπόφαση νὰ ἀνορθωθοῦμε ἀπὸ τὸ βρώμικο δεσμωτήριο τῆς ἁμαρτίας, ὅπου βρισκόμαστε δεμένοι, ἐπειδὴ τὸ θέλουμε ἐμεῖς! Τὸ κλειδὶ τῶν χειροπεδῶν μας τὸ κρατᾶμε ἐμεῖς, ὅπως κρατᾶμε καὶ τὸ κλειδὶ τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ, ποὺ εἶναι ἡ μετάνοιά μας! Ὁ μετανοῶν ληστής, ὁ πρῶτος ἔνοικος τοῦ Παραδείσου, μπῆκε σ’ αὐτόν, «βαλὼν κλεῖδα τὸ μνήσθητί μου»! Ἡ ἅγια Μαρία ἡ Αἰγυπτία εἶναι ζωντανὸ παράδειγμα εἰλικρινοῦς μετάνοιας, ἡ ὁποία δείχνει τὸ δρόμο τῆς μεταμέλειας σὲ κάθε πιστό. Ἀποδεικνύει περίτρανα πὼς ὁ κάθε ἄνθρωπος, ὅσο ἁμαρτωλὸς καὶ ἂν εἶναι, εἶναι καλεσμένος γιὰ σωτηρία, φτάνει νὰ μετανοήσει εἰλικρινά. Αὐτὸ εἶναι τὸ μεγαλεῖο καὶ ἡ εἰδοποιὸς διαφορὰ τοῦ Χριστιανισμοῦ ἀπὸ τὰ ἄλλα θρησκεύματα. Γι’ αὐτὸ καὶ ἡ σεπτὴ καὶ ἁγία μορφὴ τῆς ἁγίας Μαρίας προβάλλεται καὶ τιμᾶται αὐτή την κατ’ ἐξοχὴν περίοδο τῆς μετάνοιας ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία μας.

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Φωτισθεῖσα ἐνθέως Σταυροῦ τὴ χάριτι, τῆς μετανοίας ἐδείχθης φωτοφανῆς λαμπηδών, τῶν παθῶν τὸν σκοτασμὸν λιποῦσα πάνσεμνε, ὅθεν ὡς ἄγγελος Θεοῦ, Ζωσιμᾶ τῷ ἱερῷ, ὠράθης ἐν τὴ ἐρήμω, Μαρία «Ὅσιε Μῆτερ» μεθ’ οὐ δυσώπει ὑπὲρ πάντων ἠμῶν.

Κοντάκιον
Ἦχος γ’. Ἡ Παρθένος σήμερον.
Ἡ πορνείαις πρότερον, μεμεστωμένη παντοίαις, Χριστοῦ νύμφη σήμερον, τῇ μετανοίᾳ ἐδείχθης, Ἀγγέλων τήν πολιτείαν ἐπιποθοῦσα, δαίμονας, Σταυροῦ τῷ ὄπλῳ καταπατοῦσα, διά τοῦτο βασιλείας, ἐφάνης νύμφη Μαρία πάνσεμνε.

ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ
1 Ἀπριλίου 2025 ἑορτάζουν:
Ὁσία Μαρία ἡ Αἰγυπτία
Ὅσιος Μακάριος ὁ ὁμολογητὴς ἡγούμενος ἱερὰς Μονῆς Πελεκητής
Ἅγιοι Γερόντιος καὶ Βασιλείδης
Δίκαιος Ἀχάζ
Ἅγιοι Ἀλέξανδρος, Διονύσιος, Ἰνγενιανή, Πάκερος, Παρθένιος καὶ Σατουρνίνος
Ἅγιος Πολυνίκης
Ἅγιοι Ἑρμῆς καὶ Θεοδώρα οἱ Μάρτυρες οἱ αὐτάδελφοι
Ἅγιος Ἀβραάμιος ὁ Νεομάρτυρας ἐκ Βουλγαρίας
Ὅσιος Εὐθύμιος Σαυζδαλίας
Ὅσιος Γερόντιος ὁ Κανονάρχης
Ὅσιος Ἰωάννης ὁ Φιλόσοφος ἐκ Γεωργίας
Ὅσιος Εὐλόγιος ὁ διὰ Χριστὸν σαλός
Ὅσιος Βαρσανούφιος τῆς Ὄπτινα
Ἅγιος Μακάριος ὁ Ἱερομάρτυρας ὁ Νέος
Ἅγιος Μιχαὴλ ὁ νεομάρτυς, ὁ Ρῶσος
Συντάκτης