Τοῦ Λάμπρου Κ. Σκόντζου
Θεολόγου – Καθηγητοῦ
Ἀνάμεσα στὴν πληθώρα τῶν ἡρωικῶν Νεομαρτύρων μας ὑπάρχουν καὶ πολλὲς Χριστιανὲς κόρες, οἱ ὁποῖες ἀντάλλαξαν μὲ τὴ ζωή τους τὴν ὁμολογία τους στὸ Χριστὸ καὶ διαφύλαξαν τὴν τιμή τους ἀπὸ τοὺς αἰσχροὺς καὶ ἀλλόθρησκους τυράννους. Μιὰ ἀπὸ αὐτὲς εἶναι καὶ ἡ ἁγία καὶ ἔνδοξος Νεομάρτυς Λυγερὴ ἡ Χιοπολίτης.
Γεννήθηκε περὶ τὸ 1804 στὸ χωριὸ Ἀνάβατο τοῦ μαρτυρικοῦ νησιοῦ τῆς Χίου, ἡ ὁποία δοκίμασε τὸ πλέον σκληρὸ πρόσωπο τῆς τουρκικῆς δουλείας. Οἱ γονεῖς της ἦταν ἁπλοϊκοὶ νησιῶτες, οἱ ὁποῖοι ὅμως εἶχαν ἀκλόνητη πίστη στὸ Θεό, δίνοντάς τους δύναμη νὰ συνεχίζουν τὴν πικρὴ ζωὴ τῆς δουλείας. Νὰ ὑπομένουν τοὺς ἐξευτελισμούς, τὶς ἀγγαρεῖες, τὴ βαριὰ φορολογία καὶ τὸν ὑποβιβασμό τους στὴν κατηγορία τῶν κτηνῶν. Ὡς «ἄπιστοι», σύμφωνα μὲ τὸ Κοράνιο καὶ τὶς ἰσλαμικὲς παραδόσεις, ἡ ζωή τους εἶχε μικρὴ ἀξία γιὰ τοὺς μουσουλμάνους κατακτητὲς καὶ τυράννους.
Μιὰ ἀπὸ τὶς μεγάλες χαρές τους ἦταν ἡ χαριτωμένη κορούλα τους Λυγερή, ἕνα πραγματικὰ θεόσταλτο δῶρο στὴ ζωή τους. Τὴν ἀνάθρεψαν μὲ παιδεία καὶ νουθεσία Κυρίου. Μὲ τὴν ἁπλοϊκή, ἀλλὰ βαθειὰ πίστη τους στὸ Θεό, στάλαξαν στὴν ἁγνὴ ψυχή της τὴν πίστη στὸν ἀληθινὸ Τριαδικὸ Θεὸ καὶ μὲ τὸ παράδειγμά τους τῆς δίδαξαν τὴν ἀρετή, τὴ σεμνότητα, τὴν τιμιότητα καὶ τὴν ἁγνότητα.
Μεγάλωσε καὶ ἔγινε μιὰ ἄρτια προσωπικότητα, μὲ πνευματικὰ χαρίσματα καὶ σπάνιο σωματικὸ κάλλος. Οἱ χωριανοί της τὴν ἀγαποῦσαν, τὴν τιμοῦσαν καὶ τὴ θαύμαζαν.
Στὰ 1822 ὁρίστηκε ἀπὸ τὴν Ὑψηλὴ Πύλη (ὀθωμανικὴ διοίκηση) ἕνας σκληρός, ἀπάνθρωπος καὶ φιλήδονος πασᾶς. Ἡ πλειοψηφία τῶν τούρκων ἀξιωματούχων θεωροῦσαν τοὺς ὑπόδουλους Χριστιανοὺς ὡς κτῆμα τους καὶ ἀντικείμενα ἐκμετάλλευσής τους. Τοὺς ἄνδρες ὡς ὑποζύγια, νὰ ἐργάζονται καὶ νὰ τοὺς φορολογοῦν καὶ τὶς γυναῖκες νὰ τὶς χρησιμοποιοῦν, τὶς μὲν ὄμορφες καὶ νεαρὲς γιὰ τὴν ἱκανοποίηση τῶν κτηνωδῶν ὀρέξεων τους, τὶς δὲ ἄσχημες καὶ προχωρημένης ἡλικίας γιὰ ὑπηρέτριες τῶν σπιτιῶν τους. Ὅποια γυναῖκα τους ἄρεσε, χωρὶς νὰ ρωτήσουν τὴν ἴδια, ἢ τοὺς οἰκείους της, τὴν ἅρπαζαν καὶ τὴν ἔκλειναν στὰ σκοτεινὰ καὶ ἁμαρτωλὰ χαρέμια τους.
Ὁ ἀκόλαστος αὐτὸς πασᾶς, σὲ μιὰ ἀπὸ τὶς περιοδεῖες του στὸ νησὶ ἔτυχε νὰ δεῖ τὴν δεκαοχτάχρονη τότε Λυγερή. Ἡ ὀμορφιά της καὶ τὸ ἀρχοντικό της παράστημα τοῦ ἔκαμε ἐντύπωση καὶ τὴν ἐπιθύμησε ἐρωτικά. Ἔδωσε ἐντολὴ νὰ τὴν ὁδηγήσουν μπροστά του καὶ μὲ παρακάλια καὶ ταξίματα τῆς ζήτησε νὰ ἐνδώσει στὶς ἁμαρτωλές του ἕξεις. Τῆς ἔταξε πλούτη, δόξα, τιμὲς καὶ δύναμη, ἂν ἤθελε νὰ τὴν πάρει στὸ σαράϊ του. Νὰ τὴν κάμει ἐρωμένη του. Ἀλλὰ ἐκείνη, χωρὶς νὰ τὸ σκεφτεῖ καθόλου, ἀπέρριψε τὶς ἀνήθικες προτάσεις του. Μάλιστα σήκωσε τὸ κεφάλι της πρὸς τὸν οὐρανό, στὸ Νυμφίο τῆς ψυχῆς της, πρὸς τὸν Ὁποῖο προσεύχονταν μυστικά, γιὰ νὰ τὴν ἐνδυναμώσει καὶ νὰ μὴ πέσει θῦμα τῶν δολωμάτων τοῦ πασᾶ.
Ἀναλογιζόταν τὰ οὐράνια ἀγαθά, τὰ ἄφθαρτα καὶ αἰώνια, ἀσύγκριτα ἀνώτερα ἀπὸ αὐτὰ ποὺ τῆς ἔταζε ὁ ἀκόλαστος μουσουλμᾶνος ἀξιωματοῦχος. Σκεφτόταν τὴν ἀτέρμονη Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν, ἡ ὁποία δὲν ἔχει καμιὰ ὁμοιότητα μὲ τὴν σαθρὴ καὶ τυραννικὴ βασιλεία τῶν τυράννων ἀλλοθρήσκων Ὀθωμανῶν.
Ὁ πασᾶς προσπάθησε νὰ συγκρατήσει τὸ θυμό του, ἐλπίζοντας ὅτι μὲ τὸν καιρὸ θὰ τὴν ἔπειθε νὰ ἱκανοποιήσει τὴν ἁμαρτωλή του ἐπιθυμία. Ἔστελνε συχνὰ ἀνθρώπους του στὸ χωριό της, παρακαλῶντας την καὶ παροτρύνοντάς την νὰ δεχτεῖ τὶς προτάσεις του. Ὅσο περνοῦσε ὁ καιρός, τόσο θέριευε τὸ ἁμαρτωλό του πάθος γιὰ τὴν Χριστιανὴ κοπέλα. Ἀλλὰ ἐκείνη ἔμεινε ἀμετάπειστη.
Στὶς 6 Σεπτεμβρίου τοῦ ἔτους 1822 οἱ κάτοικοι τοῦ χωριοῦ εἶχαν πανηγύρι, γιόρταζαν τὴν ἑορτὴ τοῦ ἐν «Χώναις θαύματος» τοῦ Ἀρχαγγέλου Μιχαήλ, ὅπου ὁ Ταξιάρχης τῶν οὐρανίων δυνάμεων εἶχε σώσει θαυματουργικὰ τὴν πόλη τῆς Μ. Ἀσίας. Αὐτὴ τὴν ἡμέρα διάλεξε ὁ ἀκόλαστος πασᾶς νὰ ἁρπάξει τὴν Λυγερή. Ἔστειλε ἕνα ἀπόσπασμα στρατιωτῶν, γιὰ νὰ τὴ συλλάβουν, τὴν ὥρα ποὺ οἱ χωριανοί της γλεντοῦσαν, χαίρονταν καὶ χόρευαν ἀμέριμνοι. Οἱ χωριανοί, βλέποντας τοὺς τούρκους στρατιῶτες ἀναστατώθηκαν καὶ ἄρχισαν νὰ τρέχουν νὰ σωθοῦν. Μόνο ἡ Λυγερὴ ἔμεινε ἀτρόμητη στὴ θέση της. Τῆς ζήτησαν νὰ τοὺς ἀκολουθήσει μὲ τὴ θέλησή της καὶ ὅταν αὐτὴ ἀρνήθηκε, τὴν ἅρπαξαν μὲ τὸ ζόρι καὶ ἔτρεξαν πρὸς τὸ σημεῖο ποὺ λεγόταν Ἐλίντα, ὅπου τὴν περίμενε ὁ πασᾶς.
Ἡ Λυγερὴ προσευχόταν καθ’ ὁδόν, παρακαλῶντας τὸ Χριστό, τὸ Νυμφίο τῆς ψυχῆς της νὰ τὴν ἐνδυναμώσει στὴ νέα περιπέτειά της. Νὰ διατηρήσει ἀνόθευτη τὴν πίστη της σὲ Ἐκεῖνον καὶ ἁγνὸ τὸ κορμί της.
Ὅσο ἐκείνη ἀντιστέκονταν, τόσο οἱ τραχεῖς καὶ σκληρόκαρδοι στρατιῶτες την κακομεταχειρίζονταν, τὴν ἔβριζαν, τὴν ἔδερναν καὶ τὴν ἀπειλοῦσαν. Ὅταν ἔφτασαν σὲ κάποιο ἀπόκρημνο σημεῖο ἡ Λυγερὴ πιάστηκε ἀπὸ μιὰ ἀγριοβερυκοκιά, μὲ τόση δύναμη, ὥστε ἦταν ἀδύνατο στοὺς στρατιῶτες νὰ τὴν ἀποκολλήσουν ἀπὸ τὸ δένδρο. Τότε ἄρχισαν νὰ τὴν κακοποιοῦν, νὰ τὴ βρίζουν καὶ νὰ τὴν ἀπειλοῦν περισσότερο. Τὴν βλασφημοῦσαν καὶ τὴν ἀπειλοῦσαν ὅτι θὰ τὴν σκότωναν ἐπὶ τόπου, ἂν δὲν ἄφηνε τὸ δένδρο. Ἐκείνη ἀπαντοῦσε: «Ἐγὼ Χριστιανὴ γεννήθηκα καὶ Χριστιανὴ θὰ πεθάνω, τὴν πίστη δὲν ἀλλάζω. Παρακάτω δὲν πρόκειται νὰ πάω, κάντε μου ὅ,τι θέλετε».
Τότε πλησίασε ἕνας θηριώδης μαῦρος σκλάβος Λαζός, ὁ ὁποῖος ἔβγαλε τὸ γιαταγάνι του καὶ τῆς ἔκοψε τὸ κεφάλι, τὸ ἅρπαξε καὶ ἔφυγε τρέχοντας γιὰ τὴν Ἐλίντα. Μερικοὶ Χριστιανοὶ τὸν κυνήγησαν μάταια νὰ τοῦ τὸ πάρουν. Τὸ ἱερό της σῶμα σπαρταροῦσε ἀκέφαλο καὶ πότιζε μὲ τὸ τίμιο αἷμα του τὸ χῶμα τῆς χιακῆς γῆς. Ἔτρεξε καὶ ἡ μητέρα της, μὲ κλαμένα μάτια, μὰ καὶ καμάρι, καθότι ἡ κόρη της ἀξιώθηκε τοῦ μαρτυρίου γιὰ τὸ Χριστό, πῆρε τρεῖς χοῦφτες ἀπὸ τὸ αἷμα της κάνοντας τρεῖς σταυροὺς στὰ βράχια. Ὁ ἕνας ἀπὸ αὐτοὺς διακρίνεται μέχρι σήμερα. Ὁ σκλάβος ὅταν πῆγε τὸ κεφάλι στὸν πασᾶ ἐκεῖνος θύμωσε, διότι ἤθελε ζωντανὴ τὴν Λυγερὴ καὶ ἀποκεφάλισε τὸ σκλάβο, φεύγοντας λυπημένος γιὰ τὴν πόλη τῆς Χίου καὶ ὑψώνοντας μαύρη σημαία στὸ πλοιάριό του. Ὁ τόπος τοῦ μαρτυρίου ἔγινε τόπος προσκυνήματος γιὰ τοὺς Χιῶτες, οἱ ὁποῖοι εὐλαβοῦνται τὴν ἁγία Λυγερή.
Ἡ μνήμη της τιμᾶται στὶς 6 Σεπτεμβρίου.

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Ἐνθέως ἐνήθλησας, Παρθενομάρτυς κλεινή, αἱμάτων σου ῥεύμασι, τῆς ἀθανάτου Ζωῆς, το Δένδρον ποτίσασα. Πίστει γάρ παριδοῦσα, ἡδονάς ψυχοφθόρους, ἒῤῥηξας τοῦ βελίαρ, τάς ἐπάλξεις θεόφρον, ἡμῖν παρεχομένη σεπτῶς, χαρίσματα ἒνθεα.

ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ
6 Σεπτεμβρίου 2025 ἑορτάζουν:
Ἀνάμνηση Θαύματος Ἀρχαγγέλου Μιχαὴλ στὶς Χωναὶς (ἢ Κολασσαίς)
Ἁγία Καλοδότη
Ἅγιοι Εὐδόξιος, Ρωμύλος, Ζήνων, Μακάριος, Ἕντεκα Χιλιάδες Μάρτυρες καὶ Χίλιοι Ἑκατὸν Τέσσερις Στρατιῶτες Μάρτυρες
Ἅγιος Φαῦστος ὁ Πρεσβύτερος
Ἅγιοι Μακάριος καὶ Ἀνδρέας
Ἅγιος Βίβος ὁ Ὁσιομάρτυρας
Ἅγιοι Κυριάκος, Διονύσιος καὶ Ἀνδρέας
Ἀγίες Ἀνδροπελαγία καὶ Θέκλα
Ἅγιος Θεόκτιστος ὁ ναύκληρος
Ἅγιος Κυριάκος ὁ δημότης
Ἅγιος Σαραπάβων ὁ βουλευτής
Ἀνάμνηση Ἐγκαινίων τοῦ Ναοῦ τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου «εἰς τὸ Δὲύτερον ἐν τῷ οἴκῳ τῆς Ἁγίας Εἰρήνης»
Ἁγία Λυγερὴ ἡ Νεομάρτυς ἡ Χιοπολίτις
Σύναξη τοῦ Ἀρχαγγέλου Μιχαήλ του Νημπορίου
Σύναξη τοῦ Ἀρχαγγέλου Μιχαήλ του Περιμπλιώτη
Σύναξη τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου «τῶν ἀδελφῶν του Κιέβου» ἐν Ρωσίᾳ
Συντάκτης