Άγιος Δημητριανός Επίσκοπος Χύτρων Κύπρου.
Καθώς επιχειρούμε να μιλήσουμε για τον άγιο Δημητριανό, επίσκοπο Χύτρων, τον άγιο – ασκητή και θαυματουργό, που βίωσε την εξορία και την αιχμαλωσία και τον ξερριζωμό, υποκλινόμαστε και ασπαζόμαστε ταπεινά τα αγιασμένα λείψανά του, παρακαλώντας για τις πρεσβείες και ικεσίες του στον Φιλάνθρωπο Κύριο, για τη βεβηλωμένη και λεηλατημένη, ακόμα μια φορά στην ιστορία της, κωμόπολη της Κυθρέας. Για όλους εμάς τους εξόριστους του αιώνος.
Το Συναξάριον του αγίου, συνιστά ένα από τα εκπληκτικότερα κείμενα διήγησης Βίου αγίου. Μας δίδεται χίλια τόσα χρόνια ύστερα από την σύνθεσή του, ως ένα αγιολογικό κείμενο παραμυθίας και παρηγορίας και εγκαρτέρησης.
«Βίος και πολιτεία του εν αγίοις θαυματουργού πατρός ημών Δημητριανού, επισκόπου Χυτρίδων», έτσι ονομάζει τη διήγησή του ο άγνωστος συναξαριστής. Το κείμενό του διασώθηκε σε χειρόγραφο της Μονής του Όρους Σινά, του ΙΒ’ αιώνος, από τον H. Gregoire και δημοσιεύθηκε πριν από 120 σχεδόν χρόνια.
Ο ασκητικός βίος του αγίου Δημητριανού, τα θαύματά του, η διαποίμανση του ποιμνίου του, η συμμετοχή στα βάσανα και τις δοκιμασίες και την εξορία τους, όλος ο βίος του, μας δίδεται ως παράδειγμα εν Χριστώ ζωής.
Ο άγιος Δημητριανός Χύτρων είναι ο άγιος της εξορίας. Ο προστάτης όλων των εξορίστων του κόσμου τούτου. Εκείνο το αγιολογικό του οδοιπορικό, όπως το διασώζει ο Συναξαριστής, παραμένει, αιώνες τώρα, ένα μνημειώδες κείμενο που αποκαλύπτει, πέραν των άλλων, τον επίσκοπο ως ποιμένα και προστάτη του ποιμνίου του.
Μιλώντας για το θέμα της εξορίας, στέκομαι σε εκείνο το οδοιπορικό του αγιου. Ο άγιος, σε βαθύ γήρας, «οπισθόπους εγένετο», μας λέει ο Συναξαριστής, του ποιμνίου του. Ακολούθησε, δηλαδή, το ποίμνιο του στο δρόμο της εξορίας και της αιχμαλωσίας.
Είχε προηγηθεί η λεηλασία, έτσι όπως οι επιδρομείς και εισβολείς Σαρακηνοί έφθασαν ―«ήκον», γράφει ο Συναξαριστής, είμαστε σημειώνω στις αρχές του 10ου αιώνος, στα 911/912 μ.Χ., «και επί <την> του μακαριωτάτου Δημητριανού πόλιν.»― αφού την λαφυραγώγησαν, ―«και ταύτην λαφυραγωγήσαντες» ―και αφού πήραν αιχμαλώτους τους κατοίκους της, ―«εξανδραποδισάμενοι προς ήνπερ ώρμηντο»― «μετά τάχους απέστρεψαν»― γύρισαν πίσω― «πολλών θρήνων και οδυρμών παραίτιοι τοις υπολειφθείσιν εν τη Κύπρω νήσω γενόμενοι».― Να, ο θρήνος και ο οδυρμός ο επαναλαμαβανόμενος στον τόπο της ιστορίας.
Και συνεχίζει ο Συναξαριστής, μιλώντας και περιγράφοντας τη σφαγή των ανδρών, την αρπαγή των γυναικών, τους βιασμούς, την θανάτωσιν των νηπίων:
«πώς γαρ ην αδακρύ την τοιαύτην παρελθείν τραγωδίαν ορώντας, υπό ανηλεών βαρβάρων άνδρας μεν ως εν μακέλλω τοις ξίφεσι κατατμηθέντας, γυναίκας αρπαγείσας, νήπια φειδούς μη τυχόντα, παρθένων αιδώ καθυβρισθείσαν, νεανίσκους δοριαλώτους γεγενημένους, πάντων των υπαρχόντων άπαντας γυμνωθέντας και μηδεν των αιχμαλωτισθέντων φιλανθρωπότερον έχοντας».
«Ο δε μέγας Δημητριανός του ιδίου απορφανισθεὶς ποιμνίου» στέναζε και θρηνούσε με δάκρυα πολλά και επεκαλείτο το έλεος του Θεού. Και μη αντέχοντας να υποφέρει, «οπισθόπους και αυτός είπετο των αιχμαλώτων».
Έτσι φτάνει στή Βαβυλώνα, για να σώσει το ποίμνιό του. Μαζί του μεταφέρει και παραδίδει και το μνημειώδες για την ιστορία των χρόνων εκείνων, κείμενο – διάβημα προς τον «αμηράν» του πατριάρχου και μετέπειτα αγίου Νικολάου του Μυστικού, του επιτροπεύοντος τον ανήλικο αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Πορφυρογέννητο. Έτσι για να θυμόμαστε την δύσκολη ιστορία εκείνων.
Έτσι εμφανίζεται στον «των βαρβάρων έξαρχο», ο οποίος, κατάπληκτος από τα δάκρυα του αγίου και τις ικεσίες του, απελευθερώνει τους αιχμαλώτους, και του παραδίδει αιχμαλώτους και λάφυρα:
«και ούτως μετ᾿ ευφροσύνης πολλής προς την ιδίαν γην εξαπέστειλεν. Ο δε μακαρίτης συν παντί τω αιχμαλώτῳ λαώ την οικείαν καταλαβών πατρίδα και δόξαν αναπέμψας συν αυτοίς τω σεσωκότι θεώ, χαίροντες και αγαλλιώμενοι εις τα ίδια υπέστρεψαν».
[page_end]
Καππαδοκία 1924 – Κύπρος 1974
Λευκωσία 1974.
Να, το επαναλαμβανόμενο οδοιπορικό της εξορίας. Όπως εκείνο των αδελφών μας της Μικρασίας, όπως μας το περιέγραψε κι ο άγιος Παΐσιος, όταν στὶς 14 Αυγούστου του 1924 οι Έλληνες Χριστιανοὶ των Φαράσων εγκαταλείπουν βιαίως τις εστίες τους, ως αποτέλεσμα της τραγωδίας και της ήττας στη Μικρασία. Κι είναι εδώ εκπληκτικό να δούμε, πώς συμπίπτουν οι ημερομηνίες των δραματικών γεγονότων της ιστορίας.
Στις 14 Αυγούστου του 1924 αδειάζουν τα Φάρασα της Καππαδοκίας. Πενήντα ακριβώς χρόνια μετά, κι αυτό κατά ένα τρόπο παράξενο και συγκλονιστικά πανομοιότυπο, στις ίδιες ακριβώς ημέρες του Αυγούστου, οι Έλληνες της Κύπρου φεύγουν από τις εστίες τους, υπό τα καταιγιστικά πυρά των τουρκικών αεροπλάνων και των τεθωρακισμένων και το πλήθος του προελαύνοντος τουρκικού στρατού.
Στις 14 Αυγούστου του 1974 αδειάζει και η κατεχόμενη, τώρα, Κύπρος κι ανάμεσά τους κι η πατρίδα μου, η Κυθρέα. Στις 15 Αυγούστου, όσοι διέφυγαν, λειτουργήθηκαν σε εκκλησιές, όπου βρήκαν και στάθηκαν.
Όπως έκαναν κι οι οδοιπορούντες Φαρασιώτες, στὶς 15 Αυγούστου του 1924. Κι ακόμα διασώζοντες, όπως μπορούσαν, τα ιερά τους. Ο άγιος πατὴρ Αρσένιος ο Καππαδόκης, γράφει πως ο άγιος Παΐσιος, «γύρισε πάλι στα Φάρασα, εξήντα χιλιόμετρα ποδαρόδρομο, για να βγάλη και το ιερό λείψανο του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου από την αγία Τράπεζα του Ναού των αγίων Βαραχησίου και Ιωνά, που είχε λησμονήσει, χωρίς να πάρη κανέναν από τη συνοδεία του, για να μην τους κουράση, και επέστρεψε στο ποίμνιό του που τον περίμενε με αγωνία».
Όταν κοιμήθηκε, τον βρήκαν «να κρατάη σφικτά με το δεξι του χέρι στον κόρφο του το πολύτιμο πνευματικό του κομπόδεμα, το ιερό Λείψανο του αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου».
Κι οι ιερείς, εδώ στην Κύπρο το θέρος του ’74, φορτώνονται, όσοι και όπως μπόρεσαν, τα ιερά και τα άγια σκεύη, καθώς και τα θαυματουργά εικονίσματα από τις εκκλησίες τους, για να τα διασώσουν από το μένος των Τούρκων. Όπως έκανε ακριβώς, πενήντα χρόνια πριν, και ο άγιος Αρσένιος, φεύγοντας το 1924.
Ενδεικτικό, έτσι, και εντυπωσιακό παράδειγμα από τα πολλά των ημερών της εισβολής στην Κύπρο, είναι κι αυτό του ιερέως της Παναγίας της Χαρδακιώτισσας στην Κυθρέα, του παπα Κωνσταντίνου Παπαναστασίου, που παίρνει φεύγοντας μαζί του και διασώζει, μαζί με ένα επίτροπό του, τον Μιχαὴλ Κυριάκου, το εικόνισμα της Παναγίας της Χαρδακιώτισσας, ένα σπάνιο και πολύτιμο και παλαιότατο εικόνισμα από τα χρόνια των Κομνηνών, καθώς και τα λείψανα του αγίου Δημητριανού, επισκόπου Χύτρων, του πολιούχου αγίου της Κυθρέας, που οδοιπόρησε κάποτε εξόριστος τους δρόμους του κόσμου, πηγαίνοντας να απαιτήσει και να διεκδικήσει και να ελευθερώσει και επαναφέρει τους αιχμαλώτους, πρόσφυγες Έλληνες Χριστιανούς από τη Βαγδάτη. Να σώσει, δηλαδή, το ποίμνιό του.
Να, η επαναλαμβανόμενη εξορία και περιπλάνηση και δοκιμασία στον τόπο της ιστορίας.
Οι εν Κύπρω διαλάμψαντες Άγιοι.
Ο άγιος Δημητριανός είναι άγιος θαυματουργός. Θαύματα του αγίου διασώζει ο παλαιός Συναξαριστής. Και είναι πολλά. Άλλα μας διασώζει κι η προφορική παράδοση, που φτάνει ως τις μέρες μας. Έτσι, όπως αναφέρεται, «ο Δημητριανός, πριν γίνει επίσκοπος ήτο μυλωνάς εις τον μύλον Παρτελεμέν, έτσι ονομαζόταν ο μύλος. Έτσι ονομάζεται ο μύλος μέχρι σήμερον. Είναι ο μύλος που είναι κοντά στον Κεφαλόβρυσον.
Ο Αμβρόσιος, που μετά και αυτός έγινε άγιος, καταγόταν από τον σημερινόν Άγιον Αμβρόσιον της επαρχίας Κυρηνείας.
Μίαν ημέραν ο Αμβρόσιος έστειλε δώρον εις τον Δημητριανόν ένα κοφίνι κάρβουνα αναμμένα. Το κοφίνιν είναι καμωμένον με καλάμια και γεμάτον τρύπες. Ο Δημητριανός ευχαρίστησεν τον Αμβρόσιον για το δώρον του και για να ανταποδώσει το δώρον γέμισε το κοφίνιν με νερό και το έστειλε στον Αμβρόσιον».
Έτσι για να θυμόμαστε και την άλλη όψη της θαυματουργικής παρουσίας και αποκάλυψης των αγίων. Δεν θα σταθώ στα πολλά θαύματα του αγίου. Θα σταθώ, κλείνοντας, στον ασκητικό του Βίο και στην ταπεινότητά του.
Πως ο άγιος εμόνασε στην Μονή του Αγίου Αντωνίου στον Πενταδάκτυλο, πάνω από την Κυθρέα, πως όταν εκλήθη στο επισκοπικόν αξίωμα έσπευσε να κρυφτεί σε σπήλαιο, κοντά στη θάλασσα, για να αναλάβει, μετά από πιέσεις, ο ταπεινός άγιος την επισκοπην των Χύτρων, την οποίαν εκόσμησαν πολλοί άγιοι αρχιερείς. Να, η ταπεινότητα και η διάκριση του αγίου.
Κλείνω μνημονεύοντας τους αγίους αρχιερείς των Χύτρων: Είναι οι Πάππος, Αθανάσιος, Φωτεινός Σπυρίδων και Δημητριανός, που εορτάζει στις 6 Νοεμβρίου.
Στις 17 Μαΐου εορτάζεται η Σύναξις των 5 πιο πάνω ιεραρχών. Ας έχουμε την ευχή τους, όπως και την ευχή του αγίου Δημητριανού, που τον εορτάζουμε.
