Τοῦ Λάμπρου Κ. Σκόντζου
Θεολόγου – Καθηγητοῦ
Ἡ φοβερὴ περίοδος τῶν διωγμῶν, τῶν τριῶν πρώτων χριστιανικῶν αἰώνων, ἀνάδειξε μέγα πλῆθος Μαρτύρων, ἀνάμεσα στοὺς ὁποίους συγκαταλέγονται καὶ οἱ Ἱερομάρτυρες, δηλαδὴ οἱ κληρικοὶ Μάρτυρες. Ἕνας ἀπὸ τοὺς πλέον ἔνδοξους Ἱερομάρτυρες ὑπῆρξε καὶ ὁ ἅγιος Βαβύλας.
Γεννήθηκε καὶ ἔζησε στὴν Ἀντιόχεια στὸ πρῶτο μισὸ τοῦ 3ου μ. Χ. αἰῶνα. Καταγόταν ἀπὸ εὐσεβῆ οἰκογένεια, ἡ ὁποία εἶχε δώσει πολλοὺς Μάρτυρες στὴν Ἐκκλησία. Οἱ Χριστιανοί της Ἀντιόχειας, ἐκτιμῶντας τὴν πίστη, τὸ ἦθος καὶ τὶς ἱκανότητές του τὸν ἀνάδειξαν Ἐπίσκοπό τους. Ὁ Βαβύλας ἀσκοῦσε μὲ ζῆλο καὶ φόβο Θεοῦ τὴν ὑψηλή του διακονία. Κήρυττε μὲ θάρρος καὶ παρρησία, σὲ μιὰ ἐποχὴ ποὺ καὶ μόνο ἡ φήμη ὅτι κάποιος ἦταν Χριστιανός, συλλαμβάνονταν, βασανίζονταν καὶ ὅταν δὲν θυσίαζε στὰ εἴδωλα, θανατώνονταν μὲ τοὺς πλέον φρικτοὺς καὶ ἐπώδυνος τρόπους.
Ὅταν βασίλευε ὁ ἀσεβὴς καὶ φανατικὸς εἰδωλολάτρης αὐτοκράτορας Νουμεριανὸς (254-284), σύναψε συνθήκη εἰρήνης μὲ τὸν βάρβαρο βασιλιᾶ τῶν Περσῶν, ὁ ὁποῖος ἦταν λιγότερο θηριώδης καὶ ἀπάνθρωπος ἀπὸ αὐτόν. Ὡς ἐγγύηση γιὰ τὴν τήρηση τῆς συμφωνίας, ὁ πέρσης βασιλιᾶς ἔδωσε τὸν μικρότερο γιό του, νὰ μεγαλώσει στὰ ἀνάκτορα τοῦ ρωμαίου αὐτοκράτορα. Ὅμως ὁ θρησκομανὴς Νουμεριανός, ἀθετῶντας τὴν συνθήκη, θυσίασε τὸ παιδὶ στοὺς «θεοὺς» τῆς αὐτοκρατορίας, σφάζοντάς το μὲ τὰ ἴδια του τὰ χέρια!
Οἱ διωγμοὶ ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν ἦταν σὲ ἐξέλιξη. Ἐγκληματίας αὐτοκράτορας, εὑρισκόμενος στὴν Ἀντιόχεια, θέλησε νὰ δεῖ μὲ τὰ ἴδια του τὰ μάτια, τί γινόταν στοὺς χριστιανικοὺς ναοὺς καὶ ἀποφάσισε νὰ πάει στὸ ναὸ ποὺ λειτουργοῦσε ὁ Ἐπίσκοπος Βαβύλας. Κάποιοι πιστοὶ τὸν εἰδοποίησαν καὶ ὁ γενναῖος χριστιανὸς ποιμένας, διέκοψε τὴ λειτουργία, στάθηκε στὴν εἴσοδο καὶ τοῦ ἀπαγόρευσε στὸν ἴδιο καὶ τὴ συνοδεία του νὰ εἰσέλθουν στὸ ναό. Τὸν ἔλεγξε ὡς ἀσεβῆ, εἰδωλολάτρη καὶ φονιᾶ, λέγοντάς του ὅτι δὲ μποροῦσε νὰ εἰσέλθει στὸ χῶρο, ὅπου λατρεύεται ὁ ἀληθινὸς Τριαδικὸς Θεός, θὰ τὸν μίαινε μὲ τὴν παρουσία του.
Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος ἔγραψε ἀργότερα γιὰ τὸ θάρρος τοῦ ἁγίου Βαβύλα: «ποιόν ἄλλο σ’ ἐτοῦτο τὸν κόσμο νὰ φοβηθεῖ – αὐτὸς ποὺ μὲ τόση παρρησία ἀπώθησε τὸν ἴδιο τόν αὐτοκράτορα; Ἔτσι, δίδασκε τοὺς αὐτοκράτορες νὰ μὴν ξεπερνοῦν τὴν ἐξουσία τους πέραν τοῦ μέτρου ποὺ τοὺς δόθηκε ἀπ’ τὸν Θεό, καὶ ἐπίσης ἔδειχνε στοὺς κληρικοὺς πῶς νὰ χρησιμοποιοῦν τὴν αὐθεντία τους».
Ὁ Νουμεριανὸς ἔφυγε κατησχυμένος, μὲ τὴν πολυπληθῆ ἀκολουθία του. Ταυτόχρονα σχεδίασε τὴν ἐκδίκησή του. Τὴν ἑπόμενη μέρα ἔστειλε ὁμάδα στρατιωτῶν νὰ τὸν συλλάβουν καὶ νὰ τὸν ὁδηγήσουν ἐνώπιών του. Ὁ ἡρωικὸς Ἐπίσκοπος κατάλαβε ὅτι φθάνει τὸ τέλος του καὶ γι’ αὐτὸ στάθηκε ἀγέρωχος καὶ χωρὶς ἴχνος φόβου μπροστά του. Ὁ θηριώδης αὐτοκράτορας, γεμᾶτος θυμὸ καὶ ὀργή, τὸν ρώτησε γιατί παραβαίνει τὶς αὐτοκρατορικὲς διαταγές, οἱ ὁποῖες ἀπαγόρευαν τὴν πίστη στὸ Χριστό. Τοῦ ἔκαμε τὴ συνήθη πρόταση, νὰ ἀπαρνηθεῖ τὸ Χριστό, νὰ θυσιάσει στὰ εἴδωλα καὶ νὰ ἀφεθεῖ ἐλεύθερος. Ὁ Βαβύλας ἀπάντησε μὲ γενναιότητα, πὼς δὲν ἀρνεῖται καὶ δὲ θὰ ἀρνηθεῖ ποτὲ τὴν πίστη του στὸν ἀληθινὸ Τριαδικὸ Θεὸ καὶ στὸν Υἱὸ Τοῦ Ἰησοῦ Χριστὸ καὶ παράλληλα ἔλεγξε τὴν πίστη στὰ εἴδωλα, ὡς πίστη στοὺς δαίμονες, σύμφωνα μὲ τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ, «πάντες οἱ θεοὶ τῶν ἐθνῶν (εἶναι) δαιμόνια» (Ψάλμ.95,5). Τοῦ δήλωσε δὲ ξεκάθαρα πὼς ὅσα μαρτύρια καὶ ἂν μεταχειριστεῖ δὲν πρόκειται νὰ προδώσει τὴν πίστη του καὶ νὰ ἀρνηθεῖ τὸ Χριστό.
Ὁ αὐτοκράτορας ἔγινε θηρίο ἀπὸ τὸ θυμό του. Λυσσομανῶντας τὸν παρέδωσε στοὺς δημίους νὰ τὸν βασανίσουν φρικτὰ καὶ νὰ τὸν κλείσουν στὸ πιὸ σκοτεινὸ καὶ ὑγρὸ κελὶ τῆς φυλακῆς. Ἔδωσε δὲ διαταγὴ νὰ συλλάβουν τὰ ἀνήλικα ἀδέλφια, πνευματικὰ τέκνα του Βαβύλα, τὸν δωδεκαετῆ Οὐρβανό, τὸν ἐννεαετῆ Πριλιδιανὸ καὶ τὸν ἑπταετῆ Ἐπολόνιο.
Τὰ παιδιά, βλέποντας τοὺς στρατιῶτες νὰ ἔρχονται νὰ τοὺς συλλάβουν δὲν ἔτρεξαν νὰ σωθοῦν, διότι ἔτρεφαν μεγάλη ἀγάπη στὸν πνευματικό τους δάσκαλο. Τὰ συνέλαβαν καὶ μαζὶ τὴν εὐσεβῆ μητέρα τους Χριστοδούλη, τὰ ὁδήγησαν στὸν αὐτοκράτορα, ὁ ὁποῖος τοὺς ζήτησε νὰ θυσιάσουν στὰ εἴδωλα. Ἐκεῖνα ἀρνήθηκαν. Τότε ἔδωσε διαταγὴ νὰ βασανίσουν μὲ ἀνελέητους ραβδισμοὺς τὴ μητέρα τους καὶ κατόπιν τὰ παιδιά, τόσους ραβδισμοὺς ὅσα ἦταν καὶ τὰ χρόνια τους! Κατόπιν τοὺς ἔκλεισε στὴ φυλακή, μαζὶ μὲ τὸ Βαβύλα, ὁ ὁποῖος τὰ ἐμψύχωνε. Μετὰ ἀπὸ μέρες φρικτῶν βασανιστηρίων ἀποκεφάλισαν τὰ τρία ἡρωικὰ βλαστάρια τοῦ Χριστοῦ.
Μετὰ ἦρθε ἡ σειρά του Βαβύλα. Ἁλυσοδεμένος ὁδηγήθηκε στὸν τόπο τοῦ μαρτυρίου ὅπου τὸν ἀποκεφάλισαν. Οἱ Χριστιανοί της Ἀντιόχειας περιμάζεψαν τὸ τίμιο λείψανό του καὶ τὸ ἔθαψαν, μαζὶ μὲ τὴν ἁλυσίδα, στὸν ἴδιο τάφο μὲ τοὺς ἁγίους Παιδομάρτυρες. Οἱ ἡρωικὲς ψυχές τους πέταξαν στὰ οὐράνια, νὰ ἐγκατασταθοῦν κάτω ἀπὸ τὸ θρόνο της μεγαλοσύνης τοῦ Θεοῦ (Ἀποκ.20,4), ἐνῷ τὰ λείψανά τους ἔμειναν στὴ γῆ γιὰ νὰ θαυματουργούν, νὰ ἁγιάζουν καὶ νὰ ἐμψυχώνουν τοὺς πιστούς. Τὸ μαρτύριό τους τοποθετεῖται στὸ ἔτος 254.
Περὶ τὸ 350 ὁ αὐτοκράτορας Γάλλος, ἀδελφὸς τοῦ Ἰουλιανοῦ τοῦ Παραβάτη καὶ συναυτοκράτορας τοῦ Κωνστάντιου, ἔκτισε πρὸς τιμὴν τοῦ ἁγίου Βαβύλα ναὸ στὸ προάστιο Δάφνη της Ἀντιόχειας, ὅπου στέγασε τὸ λείψανό του.
Παρακείμενα ὑπῆρχε ὀνομαστὸ μαντεῖο τοῦ Δαφναίου Ἀπόλλωνα. Ἡ δάφνη θεωροῦνταν ἱερὸ δένδρο ἀπὸ τοὺς εἰδωλολάτρες, διότι πίστευαν πὼς κάποτε ἦταν ὄμορφη παρθένα κοπέλα, τὴν ὁποία κυνηγοῦσε ὁ ἐρωτομανὴς «θεὸς» νὰ τὴ βιάσει. Ἐκείνη γιὰ νὰ ἀποφύγει τὸ βιασμό, μεταμορφώθηκε σὲ φυτό! Στὸ ἀνίερο ἐκεῖνο «ἱερὸ» λειτουργοῦσε μαντεῖο, ὅπου τὸ δαιμόνιο, ποὺ στεγάζονταν ἐκεῖ, ἔδινε διφορούμενους χρησμούς, τοὺς ὁποίους οἱ ἄτυχοι λατρευτὲς τοῦ «θεοῦ» χρυσοπλήρωναν στὸ ἐκεῖ ἀδίστακτο καὶ σκοταδιστικὸ εἰδωλολατρικὸ ἱερατεῖο. Ὅμως μετὰ τὴν μεταφορὰ τοῦ ἱεροῦ σκηνώματος τοῦ Ἱερομάρτυρα Βαβύλα, τὸ δαιμόνιο ἀδυνατοῦσε νὰ δώσει χρησμοὺς καὶ γι’ αὐτὸ τὸ «ἱερὸ» ἐγκαταλείφτηκε καὶ ἐρήμωσε.
Μετὰ τὸ θάνατο τοῦ Κωνστάντιου (361) καὶ τὴν ἀναρρίχηση στὸν αὐτοκρατορικὸ θρόνο τοῦ Ἰουλιανοῦ (361-363), ὁ παρανοϊκὸς αὐτοκράτορας θέλησε νὰ ἐπαναφέρει τὴν εἰδωλολατρικὴ παγανιστικὴ θρησκεία καὶ ἄρχισε ἄγριους διωγμοὺς κατὰ τῶν Χριστιανῶν καὶ τῆς Ἐκκλησίας. Τὸ Μάρτιο τοῦ 363 βρέθηκε στὴν Ἀντιόχεια, λίγο πρὶν ἐκστρατεύσει κατὰ τῶν Περσῶν. Ζήτησε νὰ μεταβεῖ στὸ «ἱερὸ» τοῦ Δαφναίου Ἀπόλλωνα, νὰ θυσιάσει στὸ «θεὸ» καὶ νὰ ζητήσει χρησμό, γιὰ τὴν ἔκβαση τῆς ἐκστρατείας. Διέταξε δὲ νὰ ὀργανωθοῦν λαμπρὲς ἐκδηλώσεις καὶ νὰ παραβρεθεῖ ὁ λαός της Ἀντιόχειας στὴν τελετή. Ὅμως μὲ ἔκπληξη καὶ ἀπογοήτευση, ὅταν πῆγε στὸ μαντεῖο, εἶδε τὴν ἐγκατάλειψη τοῦ «ἱεροῦ» καὶ τὴν ἀπουσία των Ἀντιοχέων. Συνάντησε ἕναν ἄθλιο γέρο εἰδωλολάτρη ἱερέα, μὲ μιὰ χήνα παραμάσχαλα γιὰ τὴ θυσία. Μάλιστα ὁ σκοταδιστὴς ἱερέας καὶ μάντης διαμήνυσε στὸν θρησκομανὴ αὐτοκράτορα ὅτι ὁ «θεὸς» ἔπαψε νὰ χρησμοδοτεί, διότι ἐμποδίζεται ἀπὸ τὴν παρουσία τοῦ «μιάσματος», ἐννοῶντας τὰ λείψανα τοῦ Χριστιανοῦ Μάρτυρα Βαβύλα. Τότε ἐκεῖνος ἔγινε ἔξαλλος ἀπὸ τὸ θυμό του καὶ ἔδωσε ἐντολὴ νὰ βεβηλωθεῖ τὸ ἱερὸ λείψανο, νὰ ἀπομακρυνθεῖ ἀπὸ τὸ χῶρο καὶ νὰ κατεδαφιστεῖ ὁ ναός του. Ἀλλὰ ἀμέσως ἔπεσε φωτιὰ ἀπὸ τὸν οὐρανό, ἡ ὁποία κατέστρεψε ὁλοσχερῶς τὸ σκοταδιστικὸ «ἱερό». Ὁ Ἰουλιανὸς ἐκστράτευσε κατὰ τῶν Περσῶν, ὅπου βρῆκε τραγικὸ θάνατο, ὁ ὁποῖος ματαίωσε τὰ δαιμονικά του σχέδια.
Ἡ μνήμη τοῦ ἁγίου Βαβύλα τιμᾶται στὶς 4 Σεπτεμβρίου.

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’. Ὁ ὑψωθεῖς ἐν τῷ Σταυρῷ.
Ἱεραρχίας τῷ φωτὶ ἀπαστράπτων, δικαιοσύνης φυτοκόμος ἐδείχθης, ἀποτεμῶν τὴν ἄκανθαν τῆς πλάνης ἀληθῶς, ὅθεν τῶν αἱμάτων σου, φοινιχθεῖς ταὶς ρανίσι, τῷ Χριστῷ παρέστηκας, ἀνακράζων Βαβύλα, ἰδοὺ ἐγὼ καὶ τὰ παιδὶα Ἰησοῦ ὅθεν προσδέχου, ἠμᾶς ὡς ηὐδόκησας.

Κοντάκιον
Ἦχος πλ. δ’. Ὡς ἀπαρχὰς τῆς φύσεως.
Ὡς εὐσεβείας κήρυκα, καὶ ἀθλητῶν ἑδραίωμα, ἡ Ἐκκλησία δοξάζει σε ἔνδοξε, λαμπρυνομένη σήμερον, ἀλλ᾽ ὡς ἔχων παῤῥησίαν, ἐν εἰρήνῃ τελεία, τοὺς ἀνυμνούντάς σε, τὸν Χριστὸν φυλαχθῆναι δυσώπησον, ὦ Πολύαθλε.

ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ
4 Σεπτεμβρίου 2025 ἑορτάζουν:
Ἅγιος Βαβύλας ὁ Ἱερομάρτυρας ἐπίσκοπος Ἀντιοχείας καὶ τὰ Τρία Παιδιὰ ποὺ μαρτύρησαν μαζὶ μ’ αὐτὸν Ἀμμώνιος, Δονάτος καὶ Φαῦστος
Προφήτης Μωυσῆς ὁ Θεόπτης
Ἁγία Ἑρμιόνη κόρη τοῦ ἀποστόλου Φιλίππου
Ὅσιος Ἄνθιμος ὁ νέος ἀσκητὴς ἀπὸ τὴν Κεφαλονιά
Ἅγιος Βάβυλας διδάσκαλος στὴ Νικομήδεια καὶ οἱ ὀγδόντα τέσσερις Μαθητές του
Ἅγιοι Θεότιμος καὶ Θεόδουλος
Ἅγιος Πετρώνιος
Ἁγία Χαριτίνη
Ἅγιος Σαρβῆλος
Ἅγιοι Κεντυρίων, Θεόδωρος, Ἀμμιανός, Ἰουλιανὸς καὶ Ὠκεανός
Ἅγιοι Θαθουὴλ καὶ Βεβαία
Ἅγιοι Κέγουρος, Σεκενδίνος, Σέκενδος καὶ ἡ μητέρα τοὺς Ἱερουσαλήμ, οἱ ἐν Βεροίᾳ μάρτυρες
Ἅγιοι Τρεὶς χιλιάδες ἐξακοσίοι εἰκοσιοκτὼ Μάρτυρες ποὺ μαρτύρησαν στὴ Νικομήδεια
Εὕρεσις τῶν Τιμίων Λειψάνων τοῦ νεομάρτυρος Θεοδώρου του Χατζῆ του Μυτιληναίου

Συντάκτης