Τοῦ Λάμπρου Κ. Σκόντζου
Θεολόγου – Καθηγητοῦ
Πολλοὶ ἀπὸ τοὺς ὁσίους τῆς Ἐκκλησίας μας ἔχουν τὸν τίτλο τοῦ Ἀναχωρητῆ, κι’ αὐτὸ διότι εἶχαν πάρει τὴ μεγάλη ἀπόφαση νὰ ἀναχωρήσουν σωματικὰ ἀπὸ τὸν πτωτικὸ κόσμο στὶς ἐρήμους, ἀλλὰ ὅμως ψυχικὰ νὰ βρίσκονται κοντὰ στοὺς κοσμικούς, μὲ τὴν προσευχή τους. Ἕνας ἀπὸ τοὺς μεγάλους Ἀναχωρητὲς ὑπῆρξε καὶ ὁ ἅγιος Κυριακός, ὁ ὁποῖος πῆρε τὸ προσωνύμιο τοῦ Ἀναχωρητῆ.
Γεννήθηκε στὴν Κόρινθο τὸ 448, ὅταν βασίλευε στὴν Κωνσταντινούπολη ὁ αὐτοκράτορας Θεοδόσιος ὁ Μικρὸς (408-450). Ὁ πατέρας του ὀνομαζόταν Ἰωάννης καὶ ἦταν πρεσβύτερος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κορίνθου καὶ ἡ μητέρα του ὀνομαζόταν Εὐδοξία. Ἀμφότεροι ἦταν πιστοὶ καὶ ἐνάρετοι ἄνθρωποι καὶ γι’ αὐτὸ φρόντισαν νὰ ἀναθρέψουν τὸ παιδί τους μὲ εὐσέβεια, πίστη καὶ φόβο Θεοῦ. Ὁ Κυριακὸς ἀπὸ μικρὸ παιδὶ εἶχε δείξει σημάδια πνευματικῆς ὡριμότητας. Στοχάζονταν συνεχῶς τὸ μυστήριο τῆς Θείας Οἰκονομίας, τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ νὰ σωθεῖ τὸ ἀνθρώπινο γένος, χάρις στὴν ἐνανθρώπηση τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Αὐτὲς οἱ σκέψεις τὸν ὁδήγησαν νὰ ἀφιερωθεῖ στὸ Θεό. Ὅταν ἔφτασε στὴν ἐφηβικὴ ἡλικία ἀποφάσισε νὰ ἀκολουθήσει τὸν μοναχικὸ βίο, ἐπιλέγοντας τοὺς Ἁγίους Τόπους ὡς τόπο τῆς ἄσκησής του.
Ἔφυγε λοιπὸν γιὰ τὰ Ἱεροσόλυμα, νὰ πατήσει τὰ ἅγια χώματα ποὺ εἶχαν πατήσει τὰ πανάγια πόδια τοῦ Λυτρωτῆ Χριστοῦ. Ἐκεῖ συνάντησε στὴν ἀρχὴ ἕναν μεγάλο ἀσκητή, τὸν Εὐστόργιο, στὸν ὁποῖο προσκολλήθηκε γιὰ ἀρκετὸ καιρό. Ἀκούγοντας ἀκούραστος τὶς παραινέσεις τοῦ ἁγίου Γέροντα ἀπέκτησε μεγάλη ψυχικὴ ὠφέλεια καὶ πνευματικὴ ὡριμότητα. Μετὰ ἄκουσε γιὰ τὸν Μέγα Εὐθύμιο καὶ τὶς ἀρετές του. Ζητῶντας τὴν εὐλογία του Εὐστόργιου, πῆγε κοντά του, γενόμενος δεκτὸς ἀπὸ ἐκεῖνον. Ἐκεῖ ἐνδύθηκε καὶ τὸ μοναχικὸ σχῆμα.
Ἐπειδὴ ὅμως ὑπῆρχε ἡ συνήθεια νὰ μὴ δέχονται ἀγένειους νέους, λόγῳ σκανδαλισμοῦ, ὁ Μέγας Εὐθύμιος τὸν ἔστειλε στὴ Μονὴ τοῦ Ἁγίου Γερασίμου του Ἰορδανίτη, ὅπου ἔγινε δεκτὸς καὶ τοῦ ἀνατέθηκε τὸ διακόνημα τοῦ μαγείρου. Ἐκεῖ ὁ Κυριακὸς διακονοῦσε μὲ μεγάλη προθυμία τοὺς ἀδελφοὺς καὶ ἀσκοῦνταν ὁ ἴδιος στὴν πίστη καὶ στὴν ἀρετή. Νήστευε, ἀγρυπνοῦσε καὶ προσεύχονταν ἀτέλειωτες ὧρες. Τρέφονταν μόνο μὲ λίγο ἄρτο καὶ νερό, κάθε δύο ἡμέρες. Ἔτσι σὲ λίγο χρονικὸ διάστημα ἄρχισαν νὰ διαφαίνονται οἱ ἀρετές του καὶ ἡ ἁγιότητά του. Ὁ ἴδιος ὁ ἡγούμενος ἅγιος Γεράσιμος καὶ ὅλη ἡ ἀδελφότητα τὸν ἐκτιμοῦσαν καὶ τὸν ἀγαποῦσαν. Μετὰ ἀπὸ ἐννέα χρόνια καὶ ἐνῷ ὁ ἴδιος ἦταν εἴκοσι ὀκτὼ ἐτῶν, κοιμήθηκε ὁ Γέροντάς του Γεράσιμος. Ὁ Κυριακὸς γύρισε στὴ Λαύρα τοῦ ἁγίου Εὐθυμίου, ὅπου ἔγινε δεκτὸς ἀπὸ τὸν ἡγούμενο Ἠλία.
Ὅμως δὲν ἔμεινε γιὰ πολύ, διότι ἔβλεπε μὲ πίκρα τὴ διαμάχη τῆς Μονῆς μὲ τὴ διπλανὴ Μονὴ τοῦ Ὁσίου Θεοκτίστου, γιὰ οἰκονομικὲς διαφορές. Πῆρε τὴν ἀπόφαση νὰ φύγει καὶ νὰ ἐγκατασταθεῖ στὴ Μονὴ Σουκά. Ἐκεῖ ἔμεινε πολλὰ χρόνια, διακονῶντας καὶ σημειώνοντας πνευματικὴ πρόοδο. Ἐκεῖ ἀξιώθηκε νὰ δεχτεῖ καὶ τὸ ἀξίωμα τοῦ Πρεσβυτέρου καὶ ἀπέκτησε τὴ φήμη τοῦ σπουδαίου πνευματικοῦ ἄνδρα.
Ὄντας στὴν ἡλικία τῶν ἑβδομῆντα ἑπτὰ ἐτῶν, ἀποφάσισε νὰ φύγει γιὰ τὴν ἔρημο, νὰ ζήσει τὴν εὐλογημένη ζωὴ τῆς ἐρημικῆς ἡσυχίας. Μὲ ἕναν ὑποτακτικὸ τοῦ ἀναχώρησε γιὰ τὴν σκληρὴ ἔρημο Νατουφᾶ, στὴν ὁποία φύτρωναν μόνο πικρὰ σκυλοκρέμμυδα. Μὲ τὴν προσευχή του ὁ ἅγιος τὰ πικρὰ καὶ ἀκατάλληλα χόρτα ἔγιναν γλυκὰ καὶ ἡ τροφὴ τῶν δύο ἀναχωρητῶν ἐπὶ τέσσερα χρόνια. Μέσα στὴν ἡσυχία τῆς ἐρήμου οἱ δύο ἄνδρες προσεύχονταν, ἀγρυπνοῦσαν, πολεμοῦσαν τὸ διάβολο κατὰ μέτωπο καὶ ἀπέκοπταν τὰ πάθη τους. Ὁ ἅγιος Κυριακὸς εἶχε καθαρθεῖ καὶ ἔμοιαζε μὲ τοὺς ἀγγέλους. Μάλιστα εἶχε φτάσει στὸ σημεῖο ἁγιότητας νὰ βγάζει δαιμόνια ἀπὸ κατεχόμενους. Θεράπευσε κάποιον δαιμονισμένο στὴ χώρα των Θεώνων.
Τὸ θαῦμα αὐτὸ ἔγινε γνωστὸ στὴν εὐρύτερη περιοχή. Πολλοὶ ἄρρωστοι καὶ ἰδίως δαιμονισμένοι ἔτρεχαν νὰ βροῦν τὴ γιατρειά τους ἀπὸ τὸ ἅγιο ἀσκητή. Αὐτὸ ὅμως τὸν ἐνοχλοῦσε, διότι τὸν ἀπέκοπτε ἀπὸ τὸν πνευματικό του ἀγῶνα.
Γι’ αὐτὸ ἀποφάσισε νὰ ἀναχωρήσει πιὸ βαθειὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ρουβά, τρεφόμενος μὲ ρίζες ἀγρίων φυτῶν. Ἀλλὰ οἱ ἄρρωστοι ἔφταναν ὡς ἐκεῖ γιὰ νὰ βροῦν θεραπεία καὶ ὁ ἅγιος ἀνταποκρίνονταν στὴ λαχτάρα τους. Ἀλλὰ καὶ πάλι ὁ ἅγιος θεώρησε τὴν κατοικία του αὐτὴ ἀκατάλληλη ἀπὸ τὴν κοσμοσυρροή. Ἔφυγε γιὰ ἄλλη πιὸ μακρινὴ ἔρημο, τὴ Σουσακείμ. Ἐκεῖ ἔζησε ἑπτὰ χρόνια ὡς ἐπίγειος ἄγγελος. Τὸν καιρὸ ἐκεῖνο ἔπεσε φοβερὸ θανατικὸ στὴν περιοχή. Οἱ μοναχοὶ τῆς Λαύρας του Σουκὰ ἔτρεξαν στὸν ἅγιο νὰ τοὺς σώσει ἀπὸ τὴν πανώλη. Ὁ Κυριακὸς τοὺς λυπήθηκε, γύρισε στὴ Λαύρα καὶ μὲ τὶς προσευχές του κατόρθωσε νὰ διώξει τὴν ἀρρώστια. Ἔμεινε στὸ κελί του ἀβὰ Χαρίτωνος πέντε χρόνια. Ἀπὸ ἐκεῖ ἀναγκάστηκε νὰ πολεμήσει τὴν αἵρεση τοῦ ὠριγενισμοῦ, μὲ ἐπιτυχία. Ὁ ἴδιος ὁ Ὠριγένης (+254) καὶ κυρίως οἱ μαθητές του, εἶχαν πέσει σὲ σημαντικὲς πλάνες, ὅπως «ἡ προΰπαρξη τῶν ψυχῶν» καὶ ἡ «ἀποκατάσταση τῶν πάντων», οἱ ὁποῖες καταδικάστηκαν ἀπὸ τὴν Ε’ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο (553).
Διάνυε ἤδη τὸ ἐνενηκοστὸ ἔνατο ἔτος τῆς ἡλικίας του. Εἶχε ἐπιθυμήσει νὰ ζήσει καὶ πάλι στὴν ἀγαπημένη του ἔρημο Σουσακείμ. Ἐκεῖ ἔζησε ἀκόμη ἐννέα ἔτη. Λίγο πρὶν τὸ τέλος τῆς ἐπὶ γῆς ζωῆς του πῆγαν νὰ τὸν ἐπισκεφτοῦν κάποιοι μοναχοὶ ἀπὸ τὴ Λαύρα Σουκὰ καὶ νὰ πάρουν τὴν εὐλογία του. Τὸν βρῆκαν νὰ προσεύχεται χωρὶς κούραση, παρὰ τὰ ἑκατὸν ὀκτὼ ἔτη του, μὲ πλήρη σωματικὴ ρώμη καὶ πνευματικὴ διαύγεια. Ὁ ἅγιος ἀσκητής, ἀφοῦ τοὺς εὐχαρίστησε καὶ τοὺς εὐλόγησε κοιμήθηκε εἰρηνικὰ τὸ 556 καὶ ἁγία του ψυχὴ πέταξε στὰ οὐράνια γιὰ νὰ συναντήσει τὸν Κύριο στὸν Ὁποῖο εἶχε ἀφιερώσει ὁλόκληρη τὴ ζωή του. Ἡ μνήμη του τιμᾶται στὶς 29 Σεπτεμβρίου.
Αὐτὸς ὑπῆρξε ὁ ἅγιος Κυριακὸς ὁ Ἀναχωρητής. Σωματικὰ στὴν ἔρημο καὶ πνευματικὰ στὸν κόσμο, καθ’ ὅτι ἡ ὀρθόδοξη ἀσκητικὴ δὲν εἶναι ἀπόκοσμη, ἀλλὰ ἀγῶνας γιὰ τὴν κάθαρση τοῦ κόσμου ἀπὸ τὴ δουλεία τῆς ἁμαρτίας.

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος α’. Τῆς ἐρήμου πολίτης.
Ἀπαλῶν ἐξ ὀνύχων τῷ Χριστῷ ἠκολούθησας, τὴν ἀγγελικὴν πολιτείαν ὁλοτρόπως ἑλόμενος· διὸ ἐν ταῖς ἐρήμοις προσχωρῶν, τῶν θείων ἠξιώθης δωρεῶν, θεραπεύων πᾶσαν νόσον Κυριακέ, τῶν πίστει προσιόντων σοι. Δόξα τῷ σὲ δοξάσαντι Χριστῷ, δόξα τῷ σὲ στεφανώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διὰ σοῦ, πᾶσιν ἰάματα.

Κοντάκιον
Ἦχος πλ. δ’. Τὴ ὑπερμάχω.
Ὡς ὑπερμάχω κραταιῶ καὶ ἀντιλήπτορι, ἡ σὲ τιμώσα ἱερὰ Λαύρα ἑκάστοτε, ἑορτάζει τὰ μνημόσυνα ἐτησίως, Ἀλλ’ ὡς ἔχων παρρησίαν πρὸς τὸν Κύριον, ἐξ ἐχθρῶν ἐπεμβαινόντων ἠμᾶς φρούρησον, ἶνα κράζωμεν, Χαίροις Πάτερ τρισόλβιε.

ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ
29 Σεπτεμβρίου 2025 ἑορτάζουν:
Ὅσιος Κυριακὸς ὁ Ἀναχωρητής
Ἅγιος Μαλαχίας ὁ Νέος Ὁσιομάρτυρας ἀπὸ τὴ Ρόδο
Ἁγία Πετρωνία
Ἅγιοι Ἑκατὸν Πενῆντα Μάρτυρες
Ἅγιοι Τρύφων, Τρόφιμος καὶ Δορυμέδων
Ἁγία Γουδελία
Ἅγιοι Γοβδέλαος, Δᾶδας, Κάσδοος καὶ Κασδόα
Ἅγιος Ἀντώνιος τοῦ Ζαντόσκ
Ἅγιοι Τρεῖς Νεομάρτυρες ἐν τῷ Βραχωρίω Ἀγρινίου
Ἅγιοι Μάρτυρες «Οἱ ἐν Στροφάσιν ἀναιρεθέντες»
Ὅσιος Θεοφάνης ὁ Φιλεύσπλαχνος ἀπὸ τὴν Γάζα
Μετακομιδὴ τοῦ Ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ἁγίου Δονάτου Ἐπισκόπου Εὐροίας Ἠπείρου
Συντάκτης