Τοῦ Λάμπρου Κ. Σκόντζου
Θεολόγου – Καθηγητοῦ
Ἡ σημερινὴ ἀραβικὴ χερσόνησος, πρὶν κατακτηθεῖ ἀπὸ τοὺς μουσουλμάνους, ἦταν γεμάτη ἀπὸ ἀκμάζουσες χριστιανικὲς κοινότητες. Τὸ ἴδιο καὶ ἡ ἀπέναντι ἀφρικανικὴ χώρα της Αἰθιοπίας, ἡ ὁποία παραμένει ὡς τὰ σήμερα, ἡ μόνη χριστιανικὴ χώρα τῆς ἀφρικανικῆς ἠπείρου.
Στὰ χρόνια ποὺ βασίλευε στὸ Βυζάντιο ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστῖνος Α’ (518-527), ἦταν βασιλιᾶς της Αἰθιοπίας ἕνας εὐσεβὴς ἡγεμόνας ὁ Ἐλεσβαάν. Ἀντίθετα στὴν ἀντίπερα Ὑεμένη, στὸ ἀρχαῖο βασίλειο τῆς Σαβά, βασίλευε ἕνας τυραννικός, κακοῦργος καὶ αἱμοδιψὴς βασιλιᾶς, ὁ Δού-Νοουάς. Εἶχε ἀσπασθεῖ τὸν Ἰουδαϊσμὸ καὶ εἶχε ἀλλάξει τὸ ὄνομά του σὲ Γιουσούφ. Μὲ τὴ βία καὶ τὸ δόλο κατόρθωσε νὰ ἐπιβληθεῖ στὴν εὐρύτερη, λεγόμενη, Εὐδαίμων Ἀραβία καὶ νὰ σχηματίσει ἰσχυρὸ στρατό, ἐκστρατεύοντας κατὰ γειτονικῶν χριστιανικῶν πόλεων καὶ κοινοτήτων. Μισοῦσε θανάσιμα τοὺς Χριστιανοὺς καὶ εἶχε βάλει ὡς στόχο του νὰ ἐξαφανίσει τὴν χριστιανικὴ πίστη ἀπὸ τὸ βασίλειό του.
Μιὰ ἀπὸ τὶς χριστιανικὲς πόλεις ποὺ ἤθελε νὰ κατακτήσει καὶ νὰ τιμωρήσει τοὺς Χριστιανοὺς ἦταν καὶ ἡ Ναζράν, ἡ σημερινὴ πόλη Νεγρὰν στὰ βόρεια τῆς Ὑεμένης. Αὐτὴ ἡ πόλη εἶχε πανάρχαια χριστιανικὴ παράδοση, ἡ ὁποία ἔφτανε στὰ χρόνια τῶν Ἀποστόλων. Μάλιστα εὐεργετήθηκε ἀπὸ τὸν γιὸ τοῦ Μ. Κωνσταντίνου, τὸν Κωνστάντιο (337-361). Ἐκεῖ ἦταν προεστὸς τῆς χριστιανικῆς κοινότητας ἕνας εὐσεβὴς καὶ ἡλικιωμένος σεβάσμιος ἄνθρωπος, ὁ Ἀρέθας, ὁ ὁποῖος μὲ τὴν πίστη του καὶ τὸ παράδειγμά του, καθοδηγοῦσε τοὺς πιστοὺς τῆς πόλεως καὶ ἀπολάμβανε τὸν σεβασμὸ ὅλων.
Ὁ ἀντίχριστος βασιλιᾶς Δού-Νοουάς – Γιουσοὺφ ἐκστράτευσε κατὰ τῆς Ναζρὰν μὲ 12.000 στρατὸ καὶ στρατοπέδευσε ἔξω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς πόλεως. Ἀπειλοῦσε πὼς ἂν οἱ κάτοικοι δὲν ἀπαρνιόνταν τὴν πίστη τους στὸ Χριστό, θὰ σφαγιάζονταν ὅλοι. Οἱ Χριστιανοὶ κάτοικοι προέβαλαν σθεναρὴ ἀντίσταση καὶ διαμήνυσαν στὸν βάρβαρο καὶ ἀλλόθρησκο βασιλιᾶ πὼς δὲν θὰ ἀρνοῦνταν τὴν σώζουσα πίστη τους. Φώναζαν μὲ ἕνα στόμα τὸ σύνθημα: «οὔτε ἕνας προδότης ἀνάμεσά μας»! Εἶχαν πάρει τὴν ἀπόφαση νὰ μαρτυρήσουν γιὰ τὸ Χριστό!
Βλέποντας ὁ θηριώδης βασιλιᾶς ὅτι ἦταν δύσκολο νὰ κατακτήσει τὴν πόλη καὶ τὸ σπουδαιότερο, νὰ πείσει τοὺς κατοίκους νὰ ἀπαρνηθοῦν τὴν χριστιανική τους πίστη, σοφίστηκε ἕνα δαιμονικὸ δόλιο τέχνασμα.
Ἔπεισε τοὺς προεστοὺς τῆς πόλεως ὅτι ἤθελε νὰ ἐπισκεφτεῖ τὴν πόλη ἐθιμοτυπικὰ καὶ πὼς ἐπιθυμοῦσε τὴν εἰρήνη. Μάλιστα ἔφτασε στὸ σημεῖο νὰ ὁρκιστεῖ στὸ «θεὸ» τῶν Ἰουδαίων ὅτι οἱ προθέσεις του ἦταν ἀληθινές. Οἱ προεστοὶ τὸν πίστεψαν, μπῆκε στὴν πόλη καὶ ἄρχισε νὰ ἐγκωμιάζει τοὺς κατοίκους γιὰ τὴν εὐγένειά τους καὶ τὴν πρόοδό τους. Ἀφοῦ ἔφαγε καὶ ἤπιε, ζήτησε ἀπὸ τοὺς προεστοὺς νὰ ἀνταποδώσουν τὴν ἐπίσκεψη στὸ στρατόπεδό του. Ἐκεῖνοι, ἐντυπωσιασμένοι ἀπὸ τὴν δῆθεν ἀλλαγὴ τοῦ ἡγεμόνα, τὸν ἀκολούθησαν στὸ στρατόπεδό του, μὲ προεξάρχοντα τὸν σεβάσμιο Ἀρέθα.
Μόλις μπῆκαν στὴ σκηνή του ἔγιναν φανερὲς οἱ πραγματικές του προθέσεις. Ὁ τύραννος ἔδωσε διαταγὴ νὰ συλληφθοῦν καὶ νὰ φυλακισθοῦν. Ἡ πόλη ἀκέφαλη ἀπὸ τοὺς προεστούς της, ἦταν ἀνίσχυρη νὰ ἀντισταθεῖ στὸν ἐχθρό. Οἱ στρατιῶτες ὅρμισαν καὶ τὴν κατέλαβαν. Ἄρχισαν τὶς σφαγὲς καὶ τὶς λεηλασίες μὲ ἀλλόφρονα μανία. Τίποτε δὲν ἔμεινε ὄρθιο. Μὲ ἰδιαίτερη ἀγριότητα βεβήλωσαν τοὺς ναοὺς καὶ τὰ σεβάσματα τῆς πόλεως. Πῆραν τὰ τίμια λείψανα τοῦ ἁγίου ἐπισκόπου τῆς πόλεως Παύλου, ποὺ εἶχε κοιμηθεῖ πρὶν δύο χρόνια καὶ ἀφοῦ τὰ βεβήλωσαν, τὰ ἔκαψαν. Οἱ κάτοικοι, κλῆρος καὶ λαός, συγκεντρωμένοι στὶς πλατεῖες προσεύχονταν στὸ Θεὸ καὶ βοοῦσαν: «Εἴμαστε ἀποφασισμένοι νὰ πεθάνουμε γιὰ τὸ Χριστό»!
Αὐτὲς οἱ φωνὲς ἐξαγρίωναν περισσότερο τοὺς στρατιῶτες, οἱ ὁποῖοι εἶχαν βάλλει φωτιὰ καὶ κατέκαιαν τὴν πόλη ἀπὸ ἄκρου εἰς ἄκρον. Ἅρπαζαν τοὺς κατοίκους καὶ τοὺς θανάτωναν μὲ ἄγριο τρόπο. Ἔκαψαν ζωντανοὺς 477 κληρικούς, μοναχοὺς καὶ μοναχὲς καὶ μαζὶ τοὺς 127 λαϊκούς. Οἱ ὑπόλοιποι ἔτρεχαν νὰ κρυφτοῦν καὶ νὰ σωθοῦν ἀπὸ τὴ μανία τῶν ἀλλοθρήσκων φονιάδων.
Κατόπιν ἦρθε ἡ σειρά του Ἀρέθα καὶ τῶν 340 συντρόφων του. Τὸν ἔφεραν μπροστὰ στὸν τύραννο νὰ ἀπολογηθεῖ γιὰ λογαριασμὸ τῶν κατοίκων. Ἦταν ὑπέργηρος 95 ἐτῶν.
Παρ’ ὅλα αὐτὰ στάθηκε μὲ παρρησία, ἐλέγχοντας τὸν ἀσεβῆ βασιλιᾶ καὶ διαβεβαιώνοντάς τον ὅτι θὰ μείνουν, τόσο αὐτός, ὅσο καὶ οἱ ὑπόλοιποι ἑδραῖοι στὴν πίστη τῶν πατέρων τους. Ὅτι ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ ἀληθινὸς Θεός, ὁ Ὁποῖος ἔγινε ἄνθρωπος γιὰ νὰ σώσει τὸ ἀνθρώπινο γένος. Ὅτι ὅλοι τους θὰ προτιμήσουν τὸ θάνατο ἀπὸ τὴν ἄρνηση τοῦ Σωτῆρα Χριστοῦ, ὁ Ὁποῖος εἶναι ἡ ὄντως ζωή. Παράλληλα ἐνθάρρυνε τοὺς συντρόφους τους λέγοντάς τους: «Δὲν ὑπάρχει ἐνδοξότερος θάνατος ἀπὸ τὸ Μαρτύριο, διότι μὲ αὐτὸ συμμετέχουμε στὸ πάθος τοῦ Χριστοῦ καὶ γινόμαστε κοινωνοὶ τῆς δόξης του». Καὶ ἐκεῖνοι ἀπαντοῦσαν μὲ ἕνα στόμα: «Ἔχε θάρρος, τίμιε πάτερ, εἴμαστε πρόθυμοι νὰ δεχτοῦμε μαζί σου αὐτὸ τὸ μακάριο τέλος. Νὰ στεφανωθοῦμε μὲ τὸν ἀμάραντο στέφανο τοῦ μαρτυρίου»!
Ὁ κακοῦργος βασιλιᾶς ἔγινε θηρίο ἀπὸ τὸ θυμό του καὶ διέταξε τὸν ἄγριο σφαγιασμό τους σὲ γειτονικὸ χείμαρρο. Ἐκεῖ τοὺς ὁδήγησαν μὲ βιαιότητα, κραδαίνοντας τὰ φονικὰ σπαθιά τους. Ἐκεῖνοι, μὲ ἡρωικὸ φρόνημα, προσευχήθηκαν καὶ ἔδωσαν τὸν τελευταῖο ἀσπασμὸ τῆς ἀγάπης καὶ τῆς εἰρήνης μεταξύ τους. Πρῶτος σφαγιάστηκε ὁ γηραιὸς Ἀρέθας καὶ κατόπιν οἱ ἄλλοι. Ὁ χείμαρρος γέμισε καὶ ἔτρεχε σὰν νερὸ τὸ τίμιο αἷμα τους. Ἔδωσαν στὸ Χριστό, ὅ, τί πολύτιμο εἶχαν, τὸ αἷμα τους καὶ τὴ ζωή τους!
Ὁ τόπος τοῦ μαρτυρίου τους ἔγινε πηγὴ ἁγιασμοῦ γιὰ αἰῶνες. Οἱ πιστοὶ ἔτρεχαν νὰ ἁγιαστοῦν καὶ νὰ θεραπευτοῦν ἀπὸ τὰ νοσήματά τους. Μιὰ γυναῖκα ἔτρεξε μὲ τὸ τριετὲς παιδί της γιὰ νὰ χρησθεῖ ἀπὸ τὸ τίμιο αἷμα τῶν Μαρτύρων. Ὁ βασιλιᾶς διέταξε νὰ τὴν κάψουν ζωντανὴ μαζὶ μὲ τὸ σπλάχνο της! Ἡ μνήμη τοῦ ἁγίου Ἀρέθα, μαζὶ καὶ τῶν ὑπολοίπων Μαρτύρων ἑορτάζεται στὶς 24 Ὀκτωβρίου.

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος α’. Τῆς ἐρήμου πολίτης.
Εὐσεβεῖα ἐμπρέπων τὴ ἀθλήσει δεδόξασαι, τὴν τῶν Χριστοκτόνων κακίαν καθελῶν τὴ ἐνστάσει σου, διὸ καὶ προσενήνοχας Χριστῷ, Μαρτύρων ἀρραγῆ συνασπισμῶν, ὥσπερ θεῖος παιδοτρίβης καὶ ὁδηγός, Ἀρέθα παμμακάριστε. Δόξα τῷ δεδωκότι σοι ἰσχύν, δόξα τῷ σὲ στεφανώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργούντι διὰ σοῦ, πάσιν Ἰάματα.

Κοντάκιον
Ἦχος δ’. Ἐπεφάνης σήμερον.
Εὐφροσύvης πρόξεvος ἡμῖν ἐπέστη, ἡ φωσφόρος σήμερον, τῶν Ἀθλοφόρων ἑορτή, ἢv ἀvυμvοῦvτες δοξάζομεv, τὸν ἐv ὑψίστοις ὑπάρχοντα Κύριον.

ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ
24 Οκτωβρίου 2025 ἑορτάζουν:
Ἅγιος Ἀρέθας ὁ Μεγαλομάρτυρας καὶ οἱ «σὺν αὐτῶ»
Ἁγία Σεβαστιανή
Ἁγία Γυναῖκα καὶ τὸ Ἅγιο Βρέφος της
Ἅγιοι Μᾶρκος, Σωτήριχος καὶ Οὐαλεντίνος
Ἅγιος Ἀκάκιος ὁ Πρεσβύτερος
Ἅγιος Νέρδων
Ὅσιος Ἀρέθας «ὁ ἐν τῷ Σπηλαίῳ»
Ἅγιος Maglorious τοῦ Sark
Ἅγιος Σενώχ της Τουρώνης ὁ Ἰαματικός

Συντάκτης