Του Κώστα Στούπα
Οι (όχι και πολύ) παλαιότεροι θα θυμάστε τα προεόρτια της ελληνικής χρεοκοπίας, το Φθινόπωρο του 2009.
Η Ελλάδα στο πρώτο εξάμηνο του 2010 θα έπρεπε να αντικαταστήσει μερικές δεκάδες δισ. ομόλογα από το δημόσιο χρέος που ωρίμαζαν και οι αγορές στις αρχές του Χειμώνα της είπαν όχι… Τη συνέχεια τη γνωρίζουμε όλοι.
Οι ΗΠΑ βέβαια δεν είναι Ελλάδα. Εκτός από τη μεγαλύτερη οικονομία, την ισχυρότερη πολεμική μηχανή του πλανήτη, το ισχυρό πολιτικό κεφάλαιο μιας πλούσιας δημοκρατίας στην οποία οι περισσότεροι κάτοικοι του πλανήτη θα ήθελαν να γεννηθούν και να ζήσουν, διαθέτει και το δολάριο το μεγαλύτερο αποθεματικό νόμισμα… Πολλοί πιστεύουν πως το δολάριο είναι το ισχυρότερο όπλο των ΗΠΑ και της Δύσης.
Τους επόμενους 12 μήνες λοιπόν ωριμάζουν περί τα 8,3 τρισ. δολάρια ομολόγων του αμερικανικού δημόσιου χρέους. Πρόκειται για το μεγαλύτερο ποσό ωρίμανσης ιστορικά, το οποίο είναι διπλάσιο από αυτό που ωρίμαζε κάθε χρόνο μια τετραετία νωρίτερα.
Με βάση την πορεία του δημοσίου ελλείμματος, στους επόμενους μήνες θα προστεθούν άλλα 2 τρισ. δολάρια. Στα παραπάνω θα πρέπει να προσθέσουμε και άλλο 1 τρισ. δολάρια δαπάνες για τόκους.
Στο επόμενο 12μηνο λοιπόν το αμερικανικό Δημόσιο θα χρειαστεί να αντλήσει πάνω από 11 τρισ. δολάρια, πόσο που αντιπροσωπεύει πάνω από το 30% του αμερικανικού δημόσιου χρέους.
Σε μια περίοδο που αντί νομισματικής χαλάρωσης υπάρχει νομισματική σύσφιξη, τα κεφάλαια αυτά θα πρέπει να απορροφηθούν από τις αγορές.
Με βάση την κοινή λογική, τρία είναι τα πιθανά σενάρια.
Το 1ο είναι να μην βρεθούν…
Το 2ο είναι να καταβληθούν πολύ υψηλά επιτόκια για να βρεθούν.
Το 3ο είναι να βρεθούν αλλά να στεγνώσει από ρευστότητα το διεθνές σύστημα.
Σε γενικές γραμμές στο πρώτο σενάριο χρεοκοπούν οι ΗΠΑ και συμπαρασύρουν και την παγκόσμια οικονομία σε περιπέτειες. Στο 2ο σενάριο δεν χρεοκοπούν αλλά πληρώνουν υψηλό κόστος και οδηγούν την οικονομία σε ύφεση και άλλες χώρες σε χρεοκοπία. Στο 3ο σενάριο οδηγούν πρώτα πολλούς άλλους σε χρεοκοπία και ύφεση, κάτι που μάλλον θα εξελιχθεί σε μπούμερανγκ και για τους ίδιους.
Ιταλία και Τουρκία ως αδύναμοι κρίκοι
Διαβάζω πως το ετήσιο κόστος εξυπηρέτησης του χρέους της Ιταλίας έχει αυξηθεί κατά περίπου 10 δισ. ευρώ ως αποτέλεσμα της αύξησης των επιτοκίων.
Η Ιταλία χρειάζεται να αντλήσει 100 δισ. ευρώ νέου χρέους το επόμενο έτος, επιπλέον των 210 δισ. ευρώ των ομολόγων που λήγουν και χρειάζονται αναχρηματοδότηση.
Το χρέος που ωριμάζει έχει κατά μέσο όρο επιτόκιο περίπου 2%. Σήμερα η μέση απόδοση του 10ετους ομολόγου φτάνει το 4,4%. Τούτο σημαίνει πως η αντικατάσταση αυτής της χρηματοδότησης θα είναι ιδιαίτερα δαπανηρή.
Επιπλέον όλων αυτών, το έλλειμμα του προϋπολογισμού για φέτος στην Ιταλία φτάνει ήδη τα 100 δισ. ευρώ.
Τα ταμεία του ιταλικού δημοσίου, σύμφωνα με τα στοιχεία του Αυγούστου, είχαν περί τα 20 δισ. ρευστότητα.
Η ιταλική κυβέρνηση πρόσφατα αναθεώρησε υψηλότερα την εκτίμησή της για το έλλειμμα στο 5,5% του ΑΕΠ. Το 2024 οι προβλέψεις το θέλουν στο 4,5%. Τούτο απέχει πολύ από το υποτιθέμενο όριο του 3% της ευρωζώνης.
Η πιστοληπτική ικανότητα της Ιταλίας θα μπορούσε να υποστεί περαιτέρω πίεση. Η S&P πρόσφατα άφησε αμετάβλητη την αξιολόγηση BBB, διατηρώντας την Ιταλία δύο βαθμίδες πάνω από την απώλεια της επενδυτικής βαθμίδας…
Κατά το Bloomberg ο κίνδυνος η Moody. να αξιολογήσει την πιστοληπτική ικανότητα της Ιταλίας στην κατηγορία των junk στις 17 Νοεμβρίου (σήμερα) δεν είναι αμελητέος… Στην περίπτωση αυτή η Ελλάδα θα περνούσε πάνω από την Ιταλία.
Ο άλλος αδύναμος κρίκος του διεθνούς συστήματος είναι η Τουρκία. Ο πληθωρισμός κινείται πάνω από το 60% και η Λίρα πηγαίνει από υποτίμηση σε υποτίμηση.
Αν στους επόμενους 12 μήνες οι ΗΠΑ στραγγίσουν το διεθνές σύστημα από τα διαθέσιμα δολάρια, η Τουρκία είναι μια από τις χώρες που θα «στεγνώσουν» πρώτες. Προβλήματα αναδύονται και στην Αίγυπτο λόγω της αύξησης των διεθνών τιμών των τροφίμων.
Η Ελλάδα…
Από την άλλη πλευρά η αλήθεια είναι πως η ελληνική οικονομία συνεχίζει να εμφανίζει ιδιαίτερα θετικούς οικονομικούς δείκτες σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ε.Ε.
Τούτο μπορεί να είναι πρωτοφανές αλλά είναι αλήθεια…
Το ερώτημα είναι το μέγεθος των κραδασμών που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν αναταράξεις σαν αυτές που προδιαγράφουν οι διεθνείς εξελίξεις και τι επιπτώσεις θα μπορούσαν να έχουν στην Ελλάδα…
Ίσως θα ήταν καλύτερα η κυβέρνηση να μην βιαστεί να μοιράσει Χριστουγεννιάτικα επιδόματα, αλλά να κρατήσει τα πλεονάσματα για κάποιο «μαξιλάρι»…
ΠΗΓΗ