O Ἀρχιμανδρίτης Ἀρσένιος Κατερέλος (Ἡγούμενος Ι. Μονῆς Ἁγίου Νικολάου Δίβρης Φθιώτιδος) μιλάει γιὰ τὸν γέροντα Ἰσαάκ τον Λιβανέζο σὲ συνέντευξη στὸν πρωτοσύγκελο π. Ἰωὴλ Κωνστάνταρο στὸν ραδιοφωνικὸ σταθμὸ τῆς Ι. Μητροπόλεως Δρυινουπόλεως, Πωγωνιανὴς καὶ Κονίτσης.
Πατὴρ Ἀρσένιος: Ἂς ἀναφέρω στὸ σημεῖο αὐτὸ δειγματοληπτικὰ καὶ ἐπιγραμματικὰ κάποιες προσωπικὲς καὶ γενικὲς συμβουλὲς ποὺ ἔδινε.
Ἔλεγε: «Καὶ οἱ ἁμαρτίες μας ἀκόμη μποροῦν νὰ χρησιμοποιηθοῦν ὡς ὅπλο κατὰ τοῦ Διαβόλου». Νὰ ἔχωμε δηλαδὴ ταπεινὸ λογισμό, προσοχή, νὰ μὴ ξεθαρρεύωμε, κλπ.
Μοῦ ἔλεγε: «Νὰ λὲς στὸν λογισμό ‘ἔχω Γέροντα, ἀπὸ τὸν ὁποῖο κρεμιέμαι καὶ ἀφοῦ κάνω ὑπακοὴ δὲν ἔχω καμία εὐθύνη’».
Μία φορά, πρὶν μὲ στείλει στὸν Γερο-Τιμόθεο, ἕνα χαριτωμένο γεροντάκι ποὺ ἀσκήτευε ἐκεῖ κοντά, νὰ τοῦ πάω λίγα μακαρόνια, κλπ., μοῦ εἶπε: «Ξέρεις τί εὐλογία εἶναι νὰ γηροκομεῖς ἕνα γεροντάκι;» Σημειωτέον, ὅτι ὁ γερο-Τιμόθεος μοῦ εἶχε ἀποκαλύψει πράγματα συγκλονιστικὰ γιὰ τὸ παρόν μου καὶ τὸ μέλλον μου, πολὺ ἀπίθανα. Ὅλα ἐξεπληρώθησαν. Εἶχε ὄντως μέγα διορατικὸ καὶ προορατικὸ χάρισμα. Ἔχω ὑποχρέωση νὰ τὸ ἀναφέρω αὐτό, διότι δὲν ἦτο γνωστὸς στὸ Ἅγιον Ὅρος. Ὅμως, ἄλλο σήμερα εἶναι τὸ θέμα μας.
Καὶ συνεχίζομε: Ὁ Γέροντας Ἰσαάκ μου ἔλεγε: «Νὰ μὴ δουλεύω μὲ τὸ μυαλό, ἀλλὰ μὲ τὴν καρδιά».
«Αὐτὰ ποὺ συμφέρει νὰ ξέρωμε γιὰ θέματα πίστεως, κλπ., εἶναι λίγα. Δὲν μᾶς συμφέρει νὰ μᾶς ἀπασχολοῦν ὑπὲρ τὸ δέον».
Ἐννοοῦσε δηλαδὴ νὰ μὴν εἴμαστε ὀρθολογιστές, νὰ μὴ προσπαθοῦμε νὰ καταλάβωμε τὰ τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ νὰ γνωρίσωμε τὸν Θεὸ διὰ τῆς καθάρσεως. Αὐτὸ δηλαδὴ ποὺ λέγει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος ‘Μέγα τὸ περὶ Θεοῦ λαλεῖν, ἀλλὰ μεῖζον τὸ ἑαυτὸν καθαίρειν Θεῶ, ἐπειδὴ εἰς κακότεχνον ψυχὴν σοφία οὐκ εἰσελεύσεται’ (Λόγος 32, 12).
Δηλαδὴ εἶναι ἀνώτερο νὰ καθαριζώμεθα ἀπὸ τὰ πάθη μας γιὰ τὸν Θεὸ ἀπὸ τὸ νὰ ὁμιλοῦμε περὶ Θεοῦ, διότι σὲ κακότεχνη ψυχὴ δὲν σκηνώνει ἡ σοφία τοῦ Θεοῦ.
Μοῦ ἔλεγε νὰ μὴ κρύβω τίποτε ἀπὸ λογισμούς, διότι ὅταν τοὺς φανερώνω χτυπιέται ὁ Διάβολος.
Ἔλεγε: «Ὁ Γέροντας εἶναι εἰς τύπον Χριστοῦ καὶ πρέπει νὰ τὸν ἔχω ἅγιο».
«Γιὰ ὅλους νὰ βάζω καλοὺς λογισμούς».
Ἔλεγε: «Τοὺς λογισμοὺς βλασφημίας δὲν χρειάζεται νὰ τοὺς ἀναφέρωμε συγκεκριμένα, οὔτε νὰ τοὺς συζητᾶμε. Ἁπλῶς νὰ λέμε ‘Γέροντα, εἶχα καὶ λίγο βλασφημία’».
Ἐννοοῦσε νὰ μὴν ἔχωμε τὴν ἀνάγκη νὰ τοὺς περιγράφωμε, οὔτε κἂν νὰ τοὺς ἐνθυμούμεθα. Αὐτὸ εἶναι ἀκόμη ἀνώτερο. Τότε σκάει ὁ Διάβολος καὶ γυρίζει ὅλη ἡ δυσωδία ἐπάνω του.
Καὶ ἐν προκειμένῳ τώρα θυμήθηκα τὴν σχετικὴ φράσι του π. Παϊσίου γιὰ τοὺς λογισμοὺς βλασφημίας: «Ἁμαρτία εἶναι μόνον ὅταν πιάνωμε κουβέντα μαζί τους».
Ὁ π. Ἰσαάκ μου εἶπε μία φορά: «Ὁ Γερο-Παΐσιος εἶναι μεγάλος ὅσο δὲν λέγεται».
Μοῦ ἔλεγε: «Ὅταν ἔχης καὶ δείχνης ἀγάπη, ἀνεξικακία, συγχωρητικότητα, κλπ., τότε θὰ δῇς νὰ σοῦ ‘ἔρχεται’ καὶ ἡ εὐχὴ θὰ τρέχη ἀβίαστα μέσα σου». Ἐννοοῦσε τὴν εὐχὴ τοῦ Ἰησοῦ.
Πατὴρ Ἰωήλ: Ὦδε ἡ πεῖρα τοῦ Γέροντος.
Π. Ἀρσένιος: Ἀκριβῶς. Ἔλεγε: «Πρῶτα νὰ φορέσης τὸν μοναχό, τὸ ράσο, ἀπὸ μέσα, κι ὕστερα ἀπ᾽ ἔξω».
Ἀκόμη: «Ὅσο αὐξάνεται σὺν τῷ χρόνῳ ἡ ψυχική, πάντα ὑγιής-χριστοκεντρικὴ ἐννοοῦσε, ἕνωσις τοῦ ὑποτακτικοῦ μὲ τὸν Γέροντα, τόσο ‘μπαίνει’ καὶ ἡ εὐχὴ ἀδιάλειπτα στὴν καρδιὰ τοῦ ὑποτακτικοῦ ἀπὸ μόνη της. Ὁ ὑποτακτικὸς πρέπει νὰ χαίρεται καὶ νὰ δέχεται ἐσωτερικὰ ὅ,τι τοῦ λέγει ὁ Γέροντας.
Δὲν πρέπει νὰ ἀναρωτιέται ‘γιατί νὰ μοῦ πῇ τὸ α’, γιατί τὸ β’, γιατί νὰ μὲ μαλώση, νὰ μοῦ φωνάζη, νὰ μὴ μοῦ δίνη εὐλογία γιὰ τὸ α’, τὸ β”, κλπ. Ἡ ἐσωτερικὴ ἀντιλογία καὶ ἀμφισβήτησι διώχνει την Χάρι καὶ τὴν εὐχή». Ὁπότε, κατ᾽ ἀναλογίαν κι ἐμεῖς προσθέτομε, πόσῳ μᾶλλον ἡ ἐξωτερικὴ ἀντιλογία.
Νὰ σημειώσωμε ἐπίσης, ὅτι ἐδῶ ὁ Γέροντας ἐννοοῦσε πάντα τὴν αὐτενέργητη, ἀβίαστη δηλαδὴ νοερὰ προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ, ποὺ γίνεται νύχτα-μέρα, ἀκόμη καὶ ὅταν κοιμώμαστε, κι ὅταν σκεφτώμαστε καὶ ὅταν κάνωμε ὁποιαδήποτε ἄλλη παράλληλη ἐργασία, εἴτε χειρωνακτική, εἴτε ἀκόμη καὶ διανοητική.
Ἔλεγε: «Οἱ ἁπλοῖ – μὲ τὴν πνευματικὴ ἔννοια – εἶναι οἱ πιὸ ἔξυπνοι. Ἀσχολοῦνται μόνον μὲ αὐτὰ ποὺ τοὺς ὠφελοῦν καὶ τοὺς ἐνδιαφέρουν γιὰ τὴν πνευματικὴ πρόοδό τους».
Μία φορὰ ὅταν ἤμουν δόκιμος, μοῦ εἶπε: «Ἀλλοιὼς σὲ ἀντιμετωπίζω ὡς δόκιμο καὶ ἀλλοιὼς ὡς λαϊκό». Αὐτὸ τὸ ἀναφέρω κυρίως γιὰ νὰ μὴν ἀποροῦμε ὅταν κάποιες φορὲς κάποιοι γνωστοί μας λαϊκοὶ κατόπιν γίνωνται μοναχοί, καὶ ὡς ἐκ τούτου μετὰ ἔχουν ἄλλα τυπικὰ καὶ συμπεριφορὰ ἀπέναντί μας.
Π. Ἰωήλ: Φυσικά, τότε τὰ πράγματα ἀλλάζουν.
Π. Ἀρσένιος: Ἔλεγε: «Τὰ μυστικὰ τοῦ καλόγερου εἶναι τὰ πνευματικά του».
Μοῦ ἔλεγε γιὰ τὴν ἀπόδοσι καὶ τὸν τρόπο τῆς ἐργασίας: «Καλύτερα νὰ δουλεύη κανεὶς σιγά-σιγά με ὑπομονὴ καὶ ταυτόχρονα νὰ ἔχη τὸν νοῦ του στὴν εὐχὴ κάνοντας καὶ τὸν σταυρό του στὴν ἀρχὴ κι ὄχι γρήγορα μὲ ἄγχος…, κλπ.». Ἔτσι ἁγιάζεται καὶ ἡ ἐργασία καὶ ἀποδίδομε καλύτερα.
Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ Ἄρχιμ. Ἀρσενίου Κατερέλου «Ὁ Γέροντάς μου Ἰσαὰκ ὁ Λιβανέζος» τῶν ἐκδόσεων Ὀρθόδοξος Κυψέλη
Συντάκτης