Η Κυριακή η λεγόμενη της Ορθοδοξίας είναι μια ιδιαίτερη, δογματική εορτή που σχετίζεται με την ιστορική πορεία της Εκκλησίας μας. Ήδη από τα μέσα του 9ου αιώνα, ο εορτασμός της καθιερώθηκε να τελείται την πρώτη Κυριακή των Νηστειών, σε ανάμνηση της θριαμβευτικής και οριστικής αποκατάστασης της λατρείας των ιερών εικόνων από τη Σύνοδο της Κωνσταντινουπόλεως, στις 11 Μαρτίου 843.
Κυριακή της Ορθοδοξίας: Η πρώτη Κυριακή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής
H Ζ´Οικουμενική Σύνοδος, που αποκατέστησε την τιμή των εικόνων, με βάση τα θεολογικά κείμενα του Ιωάννη Δαμασκηνού, διασαφήνισε τη τυπική λειτουργία των εικόνων ως γέφυρα πνευματικής επικοινωνίας του πιστού με το αρχέτυπο της εικόνας, που (πρέπει να) είναι και ο μόνος αποδέκτης της λατρείας του: «… ἀνατίθεσθαι τὰς σεπτὰς καὶ ἁγίας εἰκόνας ἐν ταῖς ἁγίαις τοῦ Θεοῦ ἐκκλησίαις…καὶ …ταύταις ἀσπασμὸν καὶ τιμητικὴν προσκύνησιν ἀπονέμειν, οὐ μὴν τὴν κατὰ πίστιν ἡμῶν ἀληθινὴν λατρείαν, ἣ πρέπει μόνῃ τῇ θείᾳ φύσει …Ἡ γὰρ τῆς εἰκόνος τιμὴ ἐπὶ τὸ πρωτότυπον διαβαίνει καὶ ὁ προσκυνῶν τὴν εἰκόνα προσκυνεῖ ἐν αὐτῇ τοῦ ἐγγραφομένου τὴν ὑπόστασιν».
Το τέλος της εικονομαχικής περιόδου
Θέτοντας τέλος στην εικονομαχική περίοδο, η σύνοδος του 843 έθεσε ουσιαστικά τέλος και στις χριστολογικές έριδες, δηλαδή τις συζητήσεις και τις αιρετικές τοποθετήσεις ως προς την υπόσταση, τις δύο φύσεις του Χριστού και το μυστήριο της θείας ενσάρκωσης, που από τον 4ο αιώνα η Εκκλησία, με την υποστήριξη των αυτοκρατόρων, χρειάστηκε να αντιμετωπίσει και να καταπολεμήσει, διατυπώνοντας προοδευτικά, μέσα από θεολογικές συζητήσεις και τις αποφάσεις επτά οικουμενικών συνόδων, το ορθόδοξο δόγμα οπως το πρεσβεύουμε και το κηρύττουμε σήμερα.
Έτσι, αν η λατρεία των εικόνων ταυτίζεται τελικά με την ίδια την έννοια της Ορθοδοξίας, δηλαδή το ορθό δόγμα/ορθή πίστη, είναι γιατί συνοψίζει την αναγνώριση του θεμέλιου θεολογικού δόγματος της ενσάρκωσης του Κυρίου και της αχώριστης και αδιαίρετης θεανθρώπινης φύσης του : ως τέλειος άνθρωπος που υπήρξε, η «εικονική ανατύπωσις » της ανθρώπινης μορφής του, και κατ´έπέκταση εκείνη των Αγίων, των αθλητών της πίστεως, είναι δυνατή και επιθυμητή, « εὐαπόδεκτον καὶ εὐάρεστόν ἐστιν ἐνὠπιον τοῦ Θεοῦ». Αντιστρόφως, η άρνηση της εικαστικής αναπαράστασης του Κυρίου ισοδυναμεί με άρνηση της θεολογίας της ενανθρώπησής του και της σωτηριολογικής σημασίας της για τον άνθρωπο.
Στο εξής, η όποια υπόνοια αμφισβήτησης της λατρείας των εικόνων ή φιλοσοφικής προσέγγισης της θεανθρώπινης φύσης του Ιησού Χριστού αντιμετωπίστηκε ως σοβαρή απειλή για την σταθερότητα και την ειρήνη της ίδιας της αυτοκρατορίας και κατά συνέπεια πάραυτα καταδικαστέα. Έτσι, το Συνοδικόν της Ορθοδοξίας, που περιλαμβάνει τις αποφάσεις των επτά οικουμενικών συνόδων της Εκκλησίας και την ονομαστική καταδίκη των αιρετικών που αμφισβήτησαν το δόγμα, συμπληρώθηκε ακόμα τον 11ο και 12ο αιώνα και για τελευταία φορά τον 14ο αιώνα (ησυχαστική έριδα) με τον αφορισμό εκείνων των οποίων η διδασκαλία, τα κείμενα ή η δραστηριότητα κρίθηκε αιρετική και συνεπώς άξια αναθέματος.
Μαρ 5, 2023Εκκλησία Online
Η Κυριακή της Ορθοδοξίας και ο ερχομός των αγίων Θεολόγων ΠατέρωνΣτη ζωή μας, δεν είναι πάντα τα πράγματα όπως φαίνονται