Nεομάρτυς άγιος Δημήτριος ο Πελοποννήσιος (†1803). Εικόνα του 1831 από την Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Βαρσών Μαντινείας
(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)
[…] Μετά δε ολίγην ώραν της μακαρίας αποτομής του [τον αποκεφαλισμός του Νεομάρτυρα Αγίου Δημητρίου του Πελοπονησίου], ηνεώχθησαν, ω φρικτόν άκουσμα! ηνεώχθησαν, λέγω, κεκλεισμένα όντα τα όμματα της κεκομμένης τρισολβίας κεφαλής του, και εφαίνετο ως ζώσα, με θαύμα των ορώντων και έκπληξιν· και τούτο θαύμα όντως του Κυρίου, διά να παραστήση ότι οι δίκαιοι ζώσιν εις τον αιώνα, και αν προς καιρόν οι οφθαλμοί εκλείσθησαν, ηνεώχθησαν όμως, και βλέπουν καθαρώς το τρισήλιον φως της Θεότητος.
Aλλά και το νενεκρωμένον πρόσωπον του μάρτυρος, χαράν ομού και θάμβος επροξένει εις τους ευσεβείς, θάμβος δε μόνον και λύπην και καταισχύνην εις τους εναντίους· ότι τόσον λαμπρόν, τόσον ωραίον, τόσον λευκοκόκκινον εφαίνετο, οπού οι ορώντες έλεγον, ότι ωμοίαζε με κεφαλήν ανθρώπου, οπού βγαίνει την ώραν εκείνην από λουτρόν.
Κατά δε την νύκτα εκείνην τινές των ευλαβών Χριστιανών παραφυλάττοντες εις τα εργαστήριά των, είδον άνδρας τινάς ιεροπρεπείς με λευκάς στολάς ενδεδυμένους, και χωρίς να πατούν εις την γην, αλλά έως δύο πήχεων από την γην υψηλότερα, περιήρχοντο εις το άγιον λείψανον ψάλλοντες.
Αυτό το θαυμάσιον, εβεβαίωσαν οι ιδόντες με επιτίμια και όρκους φρικτούς, τους δε φαινομένους εκείνους, άλλοι τους είδον εξ τον αριθμόν, άλλοι επτά, άλλοι δώδεκα.
Έμεινε δε το άγιον λείψανον εις τον αυτόν τόπον ερριμμένον τρεις ημέρας και τρεις νύχτας, και εφαίνετο λαμπρόν και λευκόν ωσεί χιών· έπειτα εδόθη γνώμη [εκφράστηκε η άποψη] παρά των δυσσεβών ουλαμάδων [οθωμανοί ιερονομομαθείς λειτουργοί] να καυθή το ιερώτατον λείψανον· όμως διά δόσεως ικανών χρημάτων ερρίφθη έξω του κάστρου εις τόπον λεγόμενον Κρεμάλαν, όπου κρεμώνται οι κατάδικοι, και έπειτα ενταφιάσθη εντίμως και πανευλαβώς το τίμιον λείψανον του μάρτυρος.
Η μνήμη του τιμάται στις 14 Απριλίου.
Απόσπασμα από το μαρτύριό του νεομάρτυρα, αγίου Δημητρίου του Πελοπονησίου (†1803) το οποίο δημοσιεύεται στον «Συναξαριστή Νεομαρτύρων (1400-1900) των εκδόσεων της Ορθοδόξου Κυψέλης και το συνέθεσε ο όσιος Νικηφόρος ο Χίος ο οποίος διετέλεσε πνευματικός, αλλά και αλείπτης, δηλαδή προγυμναστής του αγίου στο μαρτύριό του.