Ήταν 15 Αυγούστου 1867, όταν ο τότε Αρχιεπίσκοπος Κύπρου, Σωφρόνιος Γ’ τελούσε τα εγκαίνια της ακριτικής Μονής Αποστόλου Ανδρέα, στο ακρωτήρι της Καρπασίας. Έκτοτε, η μεγάλη μέρα της χριστιανοσύνης στο μυαλό των Κυπρίων συνδέθηκε όχι μόνο με το όνομα της Παναγίας αλλά και του Αποστόλου. Η αντρική μονή μετά το 1974 ερημώθηκε και έκτοτε μετετράπη σε συνώνυμο της επιστροφής, μαζί με την Κερύνεια.
Το ιστορικό και η παράδοση
Αν και ελάχιστα είναι γνωστά για την ίδρυση της Μονής και τη σχέση της με τον Απόστολο Ανδρέα, λέγεται πως ο Άγιος «ξέμεινε» στην Κύπρο, γύρω στον 1ο αιώνα μ.Χ., λόγω νηνεμίας που υποχρέωσε το καράβι του να αγκυροβολήσει στην Κύπρο. Λίγες μέρες μετά, ένα άλλο καράβι έφθασε στο νησί και τότε ο Άγιος ζήτησε από τον καπετάνιο να τον πάρει μαζί του.
Εκείνος απάντησε πως «Μπορώ να σε πάω μέχρι την Πάτρα, αφού εκεί πηγαίνουμε, φτάνει να μας δείξεις που έχει λίγο νερό να πιούμε». Ο Απόστολος έδειξε στον καπετάνιο και τους ναύτες ένα σημείο από όπου ανάβλυζε νερό. Ωστόσο, οι άνδρες πηγαίνοντας εκεί δεν είδαν ούτε σταγόνα και εκνευρισμένοι ζήτησαν από τον Άγιο εξηγήσεις. Τότε εκείνος γονάτισε μπροστά στον βράχο κι αφού προσευχήθηκε χτύπησε με το ραβδί του τον βράχο και άρχισε να αναβλύζει νερό. Το σημείο εκείνο ονομάστηκε «το αγίασμα του Απόστολου Ανδρέα».Ο καπετάνιος πήρε μαζί του τον Άγιο στο καράβι. Ξαφνικά, ο τυφλός γιος του καπετάνιο φώναξε «πατέρα, τα πανιά μας έχουν μία τρύπα». Το θαύμα του Αγίου ενθουσίασε τον καπετάνιο, ο οποίος επέστρεψε στην Κύπρο και έκτισε στο σημείο του αγιάσματος, ναό προς τιμήν του Αγίου.
Αρχιερατικό συλλείτουργο το 1967 στην Μονή του Αποστόλου Ανδρέα στην Καρπασία προεξάρχοντος του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄
Αν και δεν διασώζονται ίχνη από αυτόν τον ναό, το 1103 υπάρχει μια πρώτη μαρτυρία για την ονομασία του λιμενίσκου που βρίσκεται κοντά στο μοναστήρι, από τον Αγγλοσάξονα προσκυνητή Seawolf, ο οποίος το αποκαλεί «λιμανάκι του Αποστόλου Ανδρέα». Η μαρτυρία θεωρείται σημαντική, αφού συνδέει το όνομα του Αποστόλου με το ακρωτήρι της Καρπασίας από τα βυζαντινά χρόνια, ένδειξη ότι η παράδοση για τον Απόστολο Ανδρέα υπήρχε από τότε.Μια άλλη σημαντική μαρτυρία με σαφή αναφορά σε ύπαρξη μοναστηριού στην περιοχή, γίνεται το 1191 από τον Άγγλο ιερωμένο Benedict of Peterborough, ο οποίος αναφέρει ότι ο τότε διοικητής της Κύπρου Ισαάκιος Κομνηνός (1185-1191) συνελήφθη από το Ριχάρδο το Λεοντόκαρδο σε πολύ καλά οχυρωμένο μοναστήρι, που ονομαζόταν «Ακρωτήριον του Αποστόλου Ανδρέα».Επίσης, το ακρωτήρι αναφέρεται σε παλαιούς χάρτες της Κύπρου, ήδη από το 1465, ως ακρωτήρι του Αγίου Ανδρέα (“Capo de Sando Andrea”). Σε παλαιούς χάρτες σημειώνεται και η ύπαρξη εκκλησίας στη θέση του σημερινού μοναστηριού, με την ονομασία Άγιος Ανδρέας (“Sando Andrea”).Παρόμοιες αναφορές γίνονται και από πολλούς περιηγητές που επισκέφθηκαν την Κύπρο, τόσο κατά την περίοδο της λατινοκρατίας (1191-1571) όσο και κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας (1571-1878). Ο Άγγλος περιηγητής Richard Pococke, που επισκέφθηκε το νησί το 1738, γράφει, «φθάσαμε στο ανατολικότερο σημείο του νησιού, που ονομαζόταν από τους παλαιούς Βοός Ουρά. Σήμερα ονομάζεται ακρωτήρι του Αποστόλου Ανδρέα εξαιτίας μοναστηριού σε βράχο στο όνομα του Αποστόλου Ανδρέα, στο οποίο κατοικούν 2-3 μοναχοί». (Ν. Γ. Κυριαζή «Τα Μοναστήρια εν Κύπρω», 1950, σ. 18).
Η ιστορία του μοναστηριού γίνεται ουσιαστικά γνωστή περίπου από το 1855 όταν ο παπά Ιωάννης Νικόλα Διάκου από το Ριζοκάρπασο άρχισε την οικοδόμηση του καινούργιου ναού, που εγκαινιάστηκε στις 15 Αυγούστου 1867 επί Αρχιεπισκόπου Σωφρονίου. Ο παπά Ιωάννης θεωρείται ο κτήτορας του σημερινού μοναστηριού, ο οποίος όμως δεν είχε όμως όσα χρήματα χρειαζόταν για να εκπληρώσει το τάμα του στον Άγιο κι έτσι κρατώντας την εικόνα του κι από πόρτα σε πόρτα έκανε έρανο για να συγκεντρώσει το ποσό. Η ανέγερσή του ξεκίνησε το 1885. Για το κτίσιμό του χρησιμοποιήθηκαν και πέτρες από παρακείμενο ναό αφιερωμένο στην «Ακραία Αφροδίτη», κάτι που σχολιάστηκε αρνητικά ως ασέβεια προς τα αρχαία μνημεία.
Ο Πατήρ Ζαχαρίας φροντίζει το Μοναστήρι του Αποστόλου Ανδρέα για πολλές δεκαετίες
***********************************
Η ερήμωση και η αναβίωση του ναού
Η Μονή του Αποστόλου Ανδρέα μετά την εισβολή ερημώθηκε και παρέμεινε ανενεργή. Στις 30 Νοεμβρίου 1978, επετράπη για πρώτη φορά στους πιστούς να προσκυνήσουν. Από τότε και ως το 1994, ο ναός παρέμεινε και πάλι ερημωμένος, όταν τον επισκέφθηκε Ηγούμενος Κύκκου και ο τότε Οικονόμος της Μονής Κλεόπας Κουρουζίδης.Στις 15 Αυγούστου 1997, μετά από επίμονες ενέργειες της Διαχειριστικής Επιτροπείας της Ιεράς Μονής του Απ. Ανδρέα προς τα Ηνωμένα Έθνη και τις κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της Μεγάλης Βρετανίας, πραγματοποιήθηκε η πρώτη μαζική επίσκεψη στο μοναστήρι, από 600 Ελληνοκύπριους. Από το 2003 και εξής, χιλιάδες πιστοί επισκέπτονται το μοναστήρι.city.sigmalive
ΔΥΟ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΓΕΙΤΟΝΙΑΝ ΜΑΣ
ΤΟΝ ΑΠΟΣΤΟΛΟΝ ΑΝΔΡΕΑΝ ΧΑΡΑΚΗ
Γιάννης ΠεγειώτηςΈτσι αποκτησαμε και τον Αποστολο Αντρεα μας εις πείσμαν των κοντοθωρων
Η εκκλησία της γειτονιας μας ήταν ο Αγιος Ιωάννης ο Ελεήμονας ο Αης Γιάννης ο γνωστος στη λεωφόρο Μακαρίου.Τότε μικροι νήπια ακόμη λέγαμε μηχανικά το όνομα του ήταν και το γενικό όνομα της μεγαλογειτονιας μας της ενορίας μας.Ήταν όμως και ένας προσδιόρισμος ταυτότητας καταγωγής οικονομίκης κατάστασης.
Μετα την εισβολή δεν μας χωρούσε η εκκλησια μας.Ο κόσμος πολλής οι μανάδες και οι γιαγιάδες δεν είχαν αλλο αποκούμπι.Έτσι αποφασίστηκε να κτιστει στο κηπούι της οδου Αγίας Σοφίας μια μικρη έστω εκκλησια του Αποστόλου Ανδρέα.Μια εκκλησια στου Χαράκη.Βάλαμε όλοι μπρος.Πολέμησαν την απόφαση κάτι κομματικοι .Ο Θεος να τους συγχωρει.Αμα αποφάσισαν οι γιαγιάδες οι παππούδες ο δάσκαλοι.Μπροσταρηδες ο Νίκος Έλληνας ο λεβέντης ο Ανδρέας Πηλαβάκης ο Φίλιππος μα προπάντος κατι βετεράνοι παππούδες με αρχηγο τον ματρε Ζήνωνα.Έτσι αποκτησαμε και τον Αποστολο Αντρεα μας εις πείσμαν των κοντοθωρων.Καλά το λέγαν οι πρωτινοι.Μεν τα βάλλεις με τον Αποστολον Αντρέα ούτε με τους αγίους τους παππουδες και τις γιαγιάεςΜΝΗΜΗ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΑΝΔΡΕΑ
Εκείνοι που κτίσαν τον Απόστολό σε καρπασίτικο ακροθαλάσσι “είχαν το δίχως άλλο ψυχή ποιητώνΠΑΙΔΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΑΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΩΡΟΝ ΕΙΣ ΕΟΡΤΑΣΤΑΣ
Ο Κύριος Αντρεας ο Βλάσκος δε μίλησε ποτέ για την Καρπασία.
Ετοίμασε το αυτοκίνητο,ένα πολύ πράσινο Ντεκαβε. Κίνησε χάραμα με τη φαμελιά ολάκερη. Το ξημέρωμα της αύριον ημέρας θα τους έβρισκε μακρύα. Προσκύνημα εις Απόστολον Ανδρέαν. Στο μεγάλο πανηγύρι. Ήταν το μοναστήρι στο τέλος μιας χερσονήσου,ακρίτας πέτρινος στα ακροτέλευτα.
Μακρύ κομμάτι γης βρεγμενο από τρεις πλευρές. Ο Αντώνης έλειψε τη μέρα εκείνη. Εμεις δεν είχαμε αυτοκίνητο. Κάποτε μεγαλώνοντας θα επήγαινα.
Λεωφορεία αγροτικά και μη αγκομαχούσαν ξεκινώντας δεκαριές ώρες πριν για την μεγάλη μάζοξη. Η Κύπρος σκυφτή τη μέρα εκείνη. Καταγαλιάζαμε και λίγο. Γονατιστη παράκληση ή ευχαριστία.Όσο τον έμαθα είναι από χαρτιά. Στις εφημερίδες διάβαζα από το εβδομήντα οκτώ και δώθε για αλυσίδες ,πιστους,ψαλμούς, και λειτουργίες. Ένας μαθητής του Χριστού ” εγκλωβισμένος”. Αυτός και οι κατοσταριες ψυχών που απομείναν.Παράκαιρα ηχούσε ο λόγος και ο απροσκύνητος του Ριζοκαρπάσου. Πόση αλήθεια. Εκείνοι που κτίσαν τον Απόστολό σε καρπασίτικο ακροθαλάσσι “είχαν το δίχως άλλο ψυχή ποιητών ”Απόσπασμα από το κείμενο ΕΤΟΣ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ 196…
Πρώτη δημοσίευση ΥΦΑΔΙ 1991πηγή
