Το «Αγιονήσι» του Αιγαίου όπως αποκαλούν το Μυροβόλο νησί της Χιου είναι διάσπαρτο από Ιερά κτίσματα , ναούς, ναΐσκους. Φημισμένες ή ταπεινές Μονές, η ιστορία των οποίων χάνεται στα βάθη των αιώνων. Δεν λειτουργούν μόνο σαν ιερά προσκυνήματα αλλά και σαν κιβωτός διαφύλαξης κειμηλίων απαράμιλλου κάλλους.
Το χωριό Μεστά ειναι ενα πανέμορφο μεσαιωνικό μαστιχοχώρι της νότιας Χίου ,το πιο καλοδιατηρημένο καστροχώρι σε απόσταση περίπου 35 χιλιομέτρων από την πόλη της Χίου.
Η εκκλησία Παμμεγίστων Ταξιαρχών στα Μεστά της Χίου είναι αφιερωμένη στους Ταξιάρχες – Αρχαγγέλους Μιχαήλ και Γαβριήλ.
Είναι η μεγαλύτερη εκκλησία της Χίου και μία από τις μεγαλύτερες στην Ελλάδα καθώς ολόκληρη η έκταση της μαζί με την αυλή καταλαμβάνει 985,5 τετραγωνικά μέτρα, ενώ ο Ναός έχει επιφάνεια 450 τετραγωνικών μέτρων.
Πιστοί από όλες τις γωνίες της γης επισκέπτονται την εκκλησία καθημερινα και προσφέρουν ταματα και ευχαριστιες.

Ονομάζεται συνήθως “Ο Μεγάλος Ταξιάρχης” από τους Μεστούσους έτσι ώστε να διακρίνεται από την άλλη εκκλησία του Ταξιάρχη που είναι αρχαιότερη και μικρότερη σε μέγεθος και η χρονολογία κατασκευής της εκτιμάται περίπου στο 1412 μ.Χ.
Αυτή ονομάζεται “Ο παλιός Ταξιάρχης”.
Η νέα εκκλησία του Ταξιάρχη βρίσκεται εκεί όπου ήταν χτισμένος ο κεντρικός πύργος του χωριού-κάστρου. Ο πύργος αυτός εγκαταλείφθηκε όταν έφυγαν οι Γενουάτες μετά την Τουρκική κατάληψη (1566) και έτσι οι χωριανοί αποφάσισαν να τον κατεδαφίσουν και να χτίσουν μία εκκλησία.
H κατεδάφιση διάρκεσε για δύο έτη (άρχισε 1858). Η κατασκευή της εκκλησίας άρχισε αμέσως μετά την κατεδάφιση και τελικά η εκκλησία ολοκληρώθηκε το 1868.
Εντυπωση κανει πια η μεγαλοπρέπεια κι επιβλητικότητα του Ιερού Ναού των Παμμεγίστων Ταξιαρχών.
Είναι τρίκλιτος, ρυθμού βασιλικής, θολωτός και τρισυπόστατος με θόλο πάνω από το ιερό. Το κεντρικό κλίτος είναι αφιερωμένο στους Ταξιάρχες, το αριστερό στον Άγιο Χαράλαμπο και το δεξιό στους Αγίους Αποστόλους.
Οι δύο εικόνες των Ταξιαρχών που κοσμούν το τέμπλο είναι μέρος του τέμπλου του “Παλαιού Ταξιάρχη”. Πολλά αφιερώματα από πιστούς είναι αξιοσημείωτα και συμπληρώνουν τον διάκοσμο της εκκλησίας.
Στην αυλή της εκκλησίας υπάρχουν σχέδια από μαύρα και άσπρα βότσαλα, τα “βοτσαλωτά” όπως ονομάζονται στη Χίο, χαρακτηριστικά της χιώτικης τέχνης.
Ολόκληρη η εργασία διάρκεσε για 10 έτη και οι εργαζόμενοι έλαβαν 3.500 αργύρια για πληρωμή.
Εντούτοις, οι χωρικοί συμμετείχαν στην κατασκευή εθελοντικά.
Σύμφωνα με κάποιες έρευνες οι στατήρες των υλικών που χρειάστηκαν ήταν:10,000 στατήρες ασβέστη (1 στατήρας = 57 κιλά), 163 στατήρες σιδήρου, 55 στατήρες μολύβδου και 60 φορτία καραβιών που περιείχαν ένα ειδικό είδος πέτρας.
Σύμφωνα με μερικές γραπτές πηγές πολλοί άνθρωποι έπρεπε να εργαστούν ακόμη και ολόκληρη τη νύχτα προκειμένου να μεταφερθεί η πέτρα από τους Λιμένες.
Είναι λογικό πολλοί να αναρωτηθούν πώς ένα χωριό με τόσο λίγους κατοίκους θα μπορούσε να χτίσει και να διατηρήσει μια τέτοια μεγάλη εκκλησία.Είναι μια εργασία που την θαύμασαν ακόμη και από εκείνοι που συνέβαλαν στην κατασκευή της.
Ο κάτοικοι της περιοχής και οι αλλοδαποί υπό μορφή ταμάτων έδιναν κάποιο χρηματικό ποσό. Εκτός αυτού, οι χωρικοί προσφέραν στην εκκλησία και έναν παραδοσιακό “φόρο” ο οποίος ονομαζόταν “Καταθέσιμο”.Εκείνοι που δεν είχαν υπό την κυριότητά τους κάποιο έδαφος ή δεν επιθύμησαν να δώσουν έναν κάποιο χρηματικό ποσό, αντικαθιστούσαν το καταθέσιμο με την εθελοντική προσφορά.
Ως μνημειώδες έργο θαυμαστό από τότε που κατασκευάστηκε, προκάλεσε την φαντασία των χωριανών στη δημιουργία πολλών ιστοριών, μερικές από τις οποίες είναι πραγματικές.
Οι Μεστούσοι μιλούν συχνά για το θαύμα των Ταξιαρχών.
Σύμφωνα με την παράδοση, όταν έφυγαν οι Γενουάτες από τα Μεστά, οι χωριανοί προσπαθούσαν δύο χρόνια με τόνους πυρίτιδας να γκρεμίσουν τον Πύργο αλλά ένα κομμάτι από την αριστερή πλευρά δεν έπεφτε.
Τότε βάλανε παραπάνω πυρίτιδα με αποτέλεσμα οι πέτρες να καταπλακώσουν έναν εργάτη. Μία βδομάδα έσκαβαν για να τον βρουν και παρακαλούσαν τους Ταξιάρχες να βγει ζωντανός.
Πράγματι μετά από μία εβδομάδα τον βρήκαν σώο και αβλαβή.
Όταν τον ρώτησαν πως σώθηκε, τους είπε ότι τον προστάτευσε ένας ρωμαλέος νέος που κράταγε τις πέτρες για να μην πέσουν πάνω του. Αυτός ήταν ο Αρχάγγελος Μιχαήλ.
Έτσι οι Μεστούσοι ξεκίνησαν να χτίζουν προς τιμήν του το μεγαλοπρεπή αυτό Ναό και τον αφιέρωσαν στους Ταξιάρχες.

Μεγάλα είναι τα θαύματα που επιτελεί, με τη μεσιτεία του μπροστά στο θρόνο του Πανοικτίρμονα και Φιλάνθρωπου Θεού, ο Μέγας Αρχάγγελος Μιχαήλ και ο Αρχαγγελος Γαβριηλ.
Μεγάλη είναι όμως και η ευλάβεια των ευσεβων πιστών που επισκέπτονται τον Ιερό Ναό, για να προσκυνήσουν τη θαυματουργή τους εικόνα και να τους επικαλεσθεί ως σύμμαχο και βοηθό σε κάθε είδους πρόβλημά του.
Καθημερινά οι επιτροποι και οι ιερεις της ενοριας βλέπουν και ζούνε τη δύναμη της μεσιτείας τους και τα θαυματουργικά της αποτελέσματα.
Γι ’ αυτόν που έχει πίστη, τα θαυματα αυτά θα μιλήσουν στην καρδιά του, θα δυναμώσουν την πίστη του, και θα κινήσουν τα χείλη του προς τη δοξολογία του ονόματος του Θεού.
Θα τον βοηθήσουν να απελευθερωθεί από τα δεσμά της αμαρτίας και να ανοίξει τα φτερά της πίστεως, ώστε να μπορέσει να πετάξει με τη βοήθεια και την προστασία του Παμμεγίστου Ταξιάρχου Μιχαήλ και Αρχαγγελου Γαβριηλ και πασών των Αϋλων Ασωμάτων Δυνάμεων στο μόνο αληθινό και άφθαρτο κόσμο της Βασιλείας του Θεού.
Ή Χάρη τών Ταξιαρχών να χαρίζουν Υγεία , γαλήνη , και Ειρήνη σέ όλο τον κόσμο.