Ἀπό τήν πεῖρα μου ἔχω διαπιστώσει, ὅτι πολλοί ἀπό τούς ἐξομολογούμενους προσέρχονται μέ πνεῦμα ψυχαναλύσεων καί ὄχι γιά νά λάβουν τή Χάρη τοῦ Θεοῦ καί τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν. Γι’ αὐτό, ἀπαιτοῦν διάλογο, διάθεση πολλοῦ χρόνου γιά συζήτηση, μέ λεπτομέρειες, πού παίρνουν πολλές φορές τή μορφή κουτσομπολιοῦ, κατακρίσεως καί -τό κυριότερο- ἀποδίδουν εὐθύνῃ στούς ἄλλους.
Στήν ψυχανάλυση μπορεῖς νά ἀποδώσεις στούς ἄλλους εὐθύνῃ, γιατί τό αἰσθάνεται ὡς ἀνάγκη ἡ ψυχή σου. Στήν ἱερή ἐξομολόγηση, ὅμως, τήν εὐθύνῃ θά τήν πάρεις ἐσύ γιά νά ξαλαφρώσεις. Σημασία δέν ἔχει κάτω ἀπό ποιές συνθῆκες ἔγινε ἡ πτώση. Σημασία ἔχει ἡ ἀναγνώριση τοῦ λάθους. Μπορεῖ ὅλες οἱ συνθῆκες νά ἦταν ἀρνητικές, ἀλλά ὅταν ἀναγνωρίσεις ὅτι φταῖς, τότε ἀπαλλάσσεσαι ἀπό τό βάρος τῆς ἔνοχής, διαφορετικά τό παίρνεις μαζί σου. Ὅταν ὁ ἐξομολογούμενος πέφτει στά γόνατα καί καταφεύγει στό πετραχήλι τοῦ πνευματικοῦ, συντρίβεται, κλαίει καί ζητᾷ συγχώρηση, τότε ἔρχεται ἡ εὐσπλαχνία τοῦ Ἁγίου Θεοῦ μέσα ἀπό τό πρόσωπο τοῦ ἱερέα, ὁ ὁποῖος μέ πολλή συμπόνια καί ἀγάπη σκύβει στόν μετανοημένο ἁμαρτωλό ἄνθρωπο, τοῦ λέει τόν παρηγορητικό λόγο καί τοῦ χαρίζει τήν ἄφεση ἀπό τό Θεό, κι ἔτσι ὁ ἄνθρωπος φεύγει λυτρωμένος, σωσμένος, ἀνάλαφρος, εἰρηνικός καί χαρούμενος. Ἡ ὄψῃ του γίνεται φωτεινή καί πολλές φορές αἰσθάνεται μιά ἀνεξήγητη σωματική καί ψυχική ἐλαφρότητα.
Αὐτό τό φαινόμενο εἶναι ἕνα ψυχικό βίωμα ἐλευθερίας καί λυτρώσεως, τό ὁποῖο κανένας ψυχαναλυτής δέν μπορεῖ νά τό προσφέρει στόν βασανιζόμενο ἀπό ποικίλες καταστάσεις καί ἐνοχές ἄνθρωπο. Ἀλλά καί αὐτοί πού ἐξομολογοῦνται συχνά, διατρέχουν ἕνα μικρό κίνδυνο (φαίνεται μικρός ἄλλα δέν εἶναι): νά καταντήσει ἡ Ἐξομολόγησή τους μιά ξερή συνήθεια, ἕνας ξερός τύπος, μιά ἄγονη ἀπαρίθμηση τῶν ἁμαρτημάτων τους, χωρίς συντριβῇ. Ὄχι συναισθηματισμούς καί κροκοδείλια δάκρυα, ἀλλά ἀληθινή μετάνοια θέλει ὁ Θεός! Γι’ αὐτό, πολλές φορές μετά ἀπό μιά τέτοια ξερή ἀπαρίθμηση τῶν ἁμαρτημάτων, ἐπαναλαμβάνουμε τά ἴδια καί τά ἴδια! Πρέπει νά εἶναι ἡ μετάνοιά μας μιά βαθειά συντριβῇ στά πόδια τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἀπ’ ὅπου στή συνέχεια θά ριχτοῦμε στήν ἀνοικτή καί σπλαχνική ἀγκαλιά Του. Θά κάνουμε ἐξαγόρευση τῶν πτώσεων μας καί ἀσφαλῶς θά ἐκθέσουμε καί τά προβλήματα καί τίς ἀγωνίες μας μέσα στήν οἰκογένεια, τίς πνευματικές μας ἀνησυχίες, τόν ἀβάστακτο πόνο μας γιά τήν ἀπομάκρυνση τῶν παιδιῶν μας ἀπό τήν Ἐκκλησία, τίς οἰκογενειακές μας συγκρούσεις καί τραγωδίες, τίς ἐπιπτώσεις ἀπό τούς χωρισμούς καί τά διαζύγια, τούς προβληματισμούς μας γιά τήν ἔκπτωση τῶν ἠθικῶν ἀξιῶν τῆς ζωῆς καί ὅλα ἐκεῖνα πού κυριολεκτικῶς τραυματίζουν θανάσιμα τή ψυχή μας.Γι’ αὐτό καί ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος συνιστᾷ· «ἀποκαλύψτε στόν Πνευματικό ἱερέα καί τά πιό ἀπόκρυφα μέρη τῆς ψυχῆς σας, τίς ἀνησυχίες σας καί τά μεγάλα μυστικά τῆς καρδίας σας, μέ τόν ἴδιο τρόπο πού φανερώνει ὁ ἄρρωστος στό γιατρό τά κρυφά τραύματά του, κι ἔτσι μόνο θά πάρετε τή γιατρειά σας».

 Στήν Ἐξομολόγηση ἀφήνουμε τή δική μας γνώμη στήν ἄκρη. Γιατί καμιά φορά ἐξομολογοῦνται μερικοί καί λένε; «Ξέρεις, πάτερ, ἔχω τή γνώμη…» Τί θά πεῖ ἔχω τή γνώμη; Αὐτό εἶναι σάν νά λέμε: «Θεέ μου, ἐσύ καλά τά λές, ἀλλά ἐγώ ὅμως ἔχω αὐτή τή γνώμη, πώς ἔτσι πρέπει νά γίνει»! Λοιπόν, σκύβοντας τό κεφάλι δεχόμαστε μέ ὑπακοή τή γνώμη καί τή συμβουλή τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως δίδεται ἀπό τό στόμα τοῦ πνευματικοῦ. Ἡ προτροπή καί ἡ ἀπόφαση τοῦ πνευματικοῦ ἱερέα εἶναι ἡ φωνή τοῦ Θεοῦ, εἶναι τό θέλημά Του, εἶναι ἡ ἐντολή Του, εἶναι ἡ ἀγάπη Του. Πηγαίνοντας στήν ἱερά Ἐξομολόγηση, ἕκτος ἀπό τή συντριβῇ πρέπει νά μᾶς κατέχει ὁ θεῖος φόβος καί ἡ ἐλπίδα. Θεῖος φόβος ἐπειδή ἁμαρτήσαμε, ἐπειδή λυπήσαμε τό Θεό, ἐπειδή αὐτοκτονοῦμε μέ τήν ἁμαρτία. Πρέπει νά μᾶς διακατέχει αὐτός ὁ θεῖος φόβος, γιατί εἴμαστε ἔνοχοι, φταῖχτες, ὀλιγόπιστοι, δίψυχοι, δειλοί, ἀμετανόητοι ἁμαρτωλοί… Συντριβή πιθανόν νά ἔχουμε, διότι αἰσθανόμαστε τήν ἀγριότητά μας ἀλλά χρειάζεται καί ἡ ἐλπίδα, ὅτι θά συγχωρηθοῦμε, ὅτι θά ξεπλυθοῦμε ἄν καί ἀνάξιοι, θά γίνουμε καί πάλι παιδιά τοῦ Θεοῦ. Θά μᾶς ἀνοιχθοῦν οἱ θεῖες ἀγκαλιές καί ἀπό τό στόμα τοῦ οὐράνιου Πατέρα καί Θεοῦ θά ἀκούσουμε: Ντῦστε αὐτό τό παιδί μου τή στολή τή πρώτη καί βάλτε του στό χέρι τό δαχτυλίδι τῆς υἱοθεσίας καί σανδάλια στά πόδια του, ἀφοῦ προηγουμένως λούσετε καί καθαρίσετε αὐτό. Διότι ὁ υἱός μου αὐτός ἦταν νεκρός καί ξανάζησε, ἦταν χαμένος καί βρέθηκε». Νεκρός ἀπό τήν ἁμαρτία, πού ἀναστήθηκε μέ τή μετάνοια. Δέν προσερχόμαστε ὅμως μέ τή διάθεση τῆς ὑπακοῆς οὔτε καί μέ πνεῦμα ταπεινωμένο καί συντετριμμένο στόν πνευματικό, ἀλλά προβάλλουμε αἰτήματα καί γνῶμες σάν νά μᾶς ἔχει ὑποχρέωση ὁ Θεός. Ἐμεῖς ἔχουμε ὑποχρέωση σ’ Αὐτόν! Ἐμεῖς εἴμαστε οἱ κατάδικοι κι Αὐτός ἔρχεται στή δική μας θανατική καταδίκη καί σταυρώνεται γιά μας καί μᾶς ἐλευθερώνει δωρεάν -κι ἔχουμε ἀπαιτήσεις ἀπό τό Θεό… Ἡ Μετάνοια εἶναι ἀνάσταση, εἶναι ζωή, εἶναι φῶς, εἶναι ἡ χαρά τῆς Ἐκκλησίας, εἶναι ἡ χαρά τῶν Ἀγγέλων, εἶναι ἡ χαρά τῶν Ἁγίων, εἶναι ἡ χαρά τῶν Οὐρανῶν, εἶναι ἡ χαρά τοῦ Κυρίου μας. Ἀκόμη παρατηρεῖται, ὅτι ἀρκετές φορές οἱ χριστιανοί πού προσέρχονται στήν Ἐξομολόγηση συμπλέκουν τίς ἁμαρτίες τους κατά τέτοιο τρόπο, ὥστε ἀπαιτοῦν νά εἴμαστε Τοπογράφοι ἤ Πολιτικοί Μηχανικοί Ἀρχιτέκτονες, Ἐργολάβοι, Δικηγόροι, Συμβολαιογράφοι, Ποινικολόγοι, Δικαστές, Γιατροί μέ εἰδικότητα Παθολόγου, Χειρουργοῦ, Ὀγκολόγου, Γυναικολόγου, Ψυχιάτρου ἤ Κοινωνικοί λειτουργοί ἤ γραφεῖο εὑρέσεως ἐργασίας καί πλῆθος ἄλλων ἐπαγγελματικῶν δραστηριοτήτων. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό κατ’ ἐξοχήν θεραπευτήριο ψυχῶν μέ «διευθυντές τμημάτων» τούς Ἐπισκόπους καί βοηθούς γιατρούς τούς Πρεσβυτέρους. Ἄρα τό ἐξομολογητήριο εἶναι ἰατρεῖο ψυχῶν. Καί δέν θεραπεύονται μόνο οἱ θανάσιμες πληγές, πού προκαλοῦν οἱ ἁμαρτίες, ἀλλά καί ὅ,τι προκαλεῖ κατάθλιψη, ἄγχος, ἀνασφάλεια, ἀνησυχία, φοβίες, ἀγωνίες καί ἄλλες νοσηρές ψυχοσωματικές ταραχές, ἀρκεῖ νά ὑπάρχει ἀληθινή συναίσθηση τῆς ἀμαρτωλότητας, ἀληθινή μετάνοια καί εἰλικρινής Ἐξομολόγηση μέχρι καί λογισμῶν. Ἄν ἡ ψυχή τοῦ μετανοοῦντος γεμίσει παράκληση ἀπό τό Πανάγιο Πνεῦμα καί φωτισμό -φῶς ἀπό τόν Σωτῆρα Χριστό, τότε καμία τοῦ δαίμονος προσβολή ἤ τῆς κακίας τοῦ κόσμου ἐπίθεση μπορεῖ νά διαταράξει τήν ψυχική ὑγεία πού ἀπέκτησε ἀπό τό λουτρό τῶν δακρύων καί τῆς Μετανοίας, εἶναι πλέον μέλος τοῦ Σώματος τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ καί κοινωνός τῆς Θείας Χάριτος. Ἀκόμη καί οἱ ἀγωνίες τοῦ εἴδους: πῶς θά πληρωθοῦν τά ὑπέρογκα χρέη μου; ἤ, τί θά κάνω μέ ἐκείνους πού δέν πληρώνουν τά κοινόχρηστα ἤ τό ἐνοίκιο; ἤ μέ τόν γιό-κόρη μου πού δέν θέλει νά παντρευτεῖ, ἤ μέ τό παιδί μου πού ἔμπλεξε μέ ναρκωτικά καί πού εἶναι πολύ ὀδυνηρό, ἤ -καί τό ὀδυνηρότερο- πῶς θά ξεπεράσω τόν ἀβάστακτο πόνο τοῦ χαμοῦ τοῦ παιδιοῦ μου, καί πλῆθος ἄλλων ἀκατονόμαστων προβλημάτων, ὅλα ἔχουν τή λύσῃ τους μέσα στό πνευματικό ἰατρεῖο τῆς Ἐξομολογήσεως καί τῆς θείας Λατρείας. Ὁ διακριτικός πνευματικός, ὁ γεμᾶτος ἀγάπη, καλοσύνη, συγκατάβαση,ταπείνωση, θά σκύψει, μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ, θά παρηγορήσει, θά συγκλάψει καί θά συμπονέσει, προσευχόμενος στό Θεό, πού εἶναι ὅλος ἀγάπη, ὅλος σπλάχνα οἰκτιρμῶν, γιά νά δροσίσει καί θεραπεύσει «πᾶσα νόσον» ψυχῆς καί σώματος καί τόν βαθύ πόνο τῆς καρδίας τοῦ προσερχόμενου στή μετάνοια καί γιά νά δώσει τή λύσῃ τῶν προβλημάτων πού καῖνε, «ἐγγύς ὁ Κύριος» καί τό θαῦμα ἀκολουθεῖ! Ὁ παραλογισμός τῶν προληπτικῶν χριστιανῶν καί προσερχόμενων στό ἐξομολογητήριο χωρίς μετάνοια εἶναι, ὅτι θεωροῦν τόν Πνευματικό-ἱερέα σάν ἕνα εἶδος «μάγου», πού μέ κάποιο «μαγικό ραβδί» θά τούς λύσει ὡς διά μαγείας ὅλα τά καυτά τους προβλήματα καί εἰδικά τά συναισθηματικῆς φύσεως ἤ καί προδοσίας-λιποταξίας συζύγων, ἤ καί ἀσυμφωνίας, γκρίνιας, συγκρούσεων μπροστά στά παιδιά τους καί ἄλλα πολλά. Προσωπικά αἰσθάνομαι μεγάλη δυσκολία στήν ἀντιμετώπιση νέων, πού εἶναι ἐξαρτημένοι ἀπό τά ναρκωτικά. Οἱ συμβουλές γιά προσευχή, νηστεία, ἐγκράτεια, ἐκκλησιασμό, Ἐξομολόγηση καί γενικά γιά πνευματικό ἀγῶνα σπάνια ἀποδίδουν καρπούς κυρίως ἀπό τούς χρῆστες. Ἡ σύσταση στούς γονεῖς καί οἰκείους νά ὁδηγηθοῦν οἱ νέοι σέ εἰδικές κοινότητες ἀπεξάρτησης, μέ τήν ταυτόχρονη συνειδητή ἀλλαγῇ τρόπου ζωῆς καί ἐπιστροφῆς τους στήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, μέ ἀληθινή μετάνοια (γονέων καί οἰκείων), ἀναπτερώνει τήν ἐλπίδα καί ἔρχεται ἡ ἀπό Θεοῦ λύση. Μερικοί χριστιανοί ἀπαιτοῦν νά τούς κάνουμε ἐρωτήσεις. Μά τό ἐξομολογητήριο δέν εἶναι οὔτε ἀνακριτική, οὔτε δικαστική ἕδρα. Ἐπίσης, εὔκολα διακρίνουμε τή μεταφορά πτώσεων σέ τρίτους, ἄλλοτε μέ ὑπεκφυγές, ἄλλοτε μέ δικαιολογίες καί ἄλλοτε μέ λεπτομερη καί πολύλογη περιγραφή αὐτῶν τῶν ἁμαρτημάτων. Τό «εἶμαι μεγάλος ἁμαρτωλός» ἤ «ἔχω κάνει ὅλες τίς ἁμαρτίες τοῦ κόσμου», αὐτή ἡ ἀόριστη γενικολογία, δέν εἶναι Ἐξομολόγηση. Πρέπει νά εἴμαστε σύντομοι, συγκεκριμένοι καί σέ κατάσταση ἀληθινῆς μετάνοιας, δακρύων, συντριβῆς καί ἁπλότητας. Ὑπάρχουν ὅμως καί κάποιοι, λίγοι εὐτυχῶς, ἐξομολογούμενοι, πού μᾶς κάνουν κήρυγμα καί καταλήγουν στήν ἀπαρίθμηση τῆς «καλῆς» τους διαγωγῆς καί τῶν «καλῶν» τους ἔργων!!! Ἐν τούτοις, παρά τά πολλαπλά σύγχρονα προβλήματα, στό μυστήριο τῆς Ἐξομολογήσεως βρίσκουν ἀνακούφιση καί λύτρωση μυριάδες ψυχές πιστῶν Ὀρθόδοξων χριστιανῶν σ’ ὅλο τόν κόσμο. Ἐδῶ ὀφείλω νά ἀναφέρω τήν ὁμολογία πολλῶν πνευματικῶν καί νά τελειώσω. Ὅταν ὁ πνευματικός βιώνει τόν φωτισμό τῆς Θείας Χάριτος, τότε ὁ Οὐρανός κάνει θαύματα… Ὁ πνευματικός ἀλλοιώνεται ἀπό τή θεϊκή ἐνέργεια καί «ὁρᾶ», βλέπει μέ τρόπο ἀκατάληπτο καί τήν καλῇ ἀλλοίωση τῆς ψυχῆς τοῦ προσερχόμενου μέ μετάνοια στήν Ἐξομολόγηση. Καί μήν ξεχνοῦμε: «Χαρά γίνεται ἐν τῷ οὐρανῷ ἐπί ἑνί ἁμαρτωλῷ μετανοοῦντι». Ἀμήν.
 π. Στέφανος Ἀναγνωστόπουλος. *Εκ του ιστολογίου «Αγία Ζώνη»   353agios