Η ελληνική παιδεία και ο πολιτισμός έχουν τη δική τους εορτή. Στις 30 Ιανουαρίου εορτάζουν μαζί με την Εκκλησία μας τη μνήμη τριών ξεχωριστών προσωπικοτήτων της παγκόσμιας ιστορίας, των ισάριθμων Ιεραρχών, του Μεγάλου Βασιλείου, του Γρηγορίου του Ναζιανζηνού και του Ιωάννου του Χρυσοστόμου.
Τριών ιεραρχών-30 Ιανουαρίου: Προστάτες των γραμμάτων και του πολιτισμού
Τιμώντας ἐκείνους, τιμοῦμε μαζὶ ὅλα τὰ εὐγενῆ ἀνθρώπινα ἐπιτεύγματα καὶ τὸν πολιτισμό, διότι αὐτοὶ τὰ βίωσαν καὶ τὰ καλλιέργησαν στὸ ἔπακρο καὶ γι’ αὐτὸ δικαίως καθιερώθηκαν προστάτες τους.
Βασίλειος ο Μέγας
Ὁ Μέγας Βασίλειος γεννήθηκε στὴν Καισαρεία τῆς Καππαδοκίας τὸ 330.
Οἱ γονεῖς του Βασίλειος καὶ Ἐμμέλεια, μαζὶ μὲ τὴ γιαγιά του Μακρίνα, φρόντισαν νὰ γεμίσουν τὴν ψυχή του μὲ εὐσέβεια καὶ ἀγάπη γιὰ τὴν Ἐκκλησία. Σπούδασε στὶς πιὸ ὀνομαστὲς σχολὲς τῆς ἐποχῆς του, μὲ ἀποκορύφωμα τὶς φιλοσοφικὲς σχολὲς τῶν Ἀθηνῶν.
Ἐκεῖ, μαζὶ μὲ τὸ φίλο του Γρηγόριο τὸ Ναζιανζηνό, σπούδασε τέσσερα χρόνια (351- 355) φιλοσοφία, νομικά, ρητορική, γεωμετρία, ἀστρονομία, μουσικὴ καὶ ἰατρική.
Ὅταν ὁλοκλήρωσε τὶς σπουδές του ἐπέστρεψε στὴν πατρίδα του καὶ ἐργάστηκε ὡς δικηγόρος καὶ δάσκαλος τῆς ρητορικῆς.
Παράλληλα ἐπισκέφτηκε διάφορα ὀνομαστὰ μονα- στικὰ κέντρα προκειμένου νὰ γνωρίσει τὴν μοναχικὴ ζωή. Τὸ 360 ἀποσύρθηκε μαζὶ μὲ τὸ φίλο του Γρηγόριο σὲ ἐρημικὴ τοποθεσία, κοντὰ στὸν Ἴρη ποταμὸ τοῦ Πόντου, ὅπου μόνασε ὣς τὸ 363 μελετώντας καὶ συγγράφοντας.
Τὸ 363 χειροτονήθηκε πρεσβύτερος στὴν Καισαρεία, ἀναπτύσσοντας τεράστια φιλανθρωπικὴ δράση.
Τὸ 370 ἐκλέχτηκε ἀρχιεπίσκοπος Καισάρειας τῆς Καππαδοκίας.
Τότε ἀρχίζει ἕνα καταπληκτικὸ κοινωνικὸ ἔργο. Ἵδρυσε τὴν περίφημη «Βασιλειάδα», ἕνα τεράστιο συγκρότημα εὐποιΐας, τὸ ὁποῖο περιελάμβανε νοσοκομεῖο, ὀρφανοτροφεῖο, πτωχοκομεῖο, ἐπαγγελματικὲς σχολές, κ.λ.π.
Μέσα σὲ αὐτὸ ἔβρισκαν καταφύγιο καὶ βοήθεια χιλιάδες ἄνθρωποι. Κατὰ τὸν φοβερὸ λιμὸ τοῦ 367 – 368 ἔσωσε ἀπὸ βέβαιο θάνατο ὅλους τοὺς φτωχοὺς τῆς εὐρύτερης περιοχῆς τῆς Καισάρειας. Ταυτόχρονα ἀνέπτυξε τεράστια ποιμαντικὴ καὶ συγγραφικὴ δράση.
Ὑπῆρξε δεινὸς θεολόγος, μέγας συγγραφέας, τοῦ ὁποίου τὸ ἔργο εἶναι μέχρι σήμερα πρωτοπόρο.
Ἐξαιτίας τοῦ φιλάσθενου ὀργανισμοῦ του καὶ τοῦ ἀφάνταστου κόπου τοῦ ἔργου του πέθανε νέος 49 ἐτῶν στὶς 31 Δεκεμβρίου τοῦ 378.
Ἡ κηδεία του ἔγινε τὴν 1η Ἰανουαρίου τοῦ 379 μὲ πρωτοφανεῖς ἐκδηλώσεις σεβασμοῦ καὶ τιμῆς ἀπὸ ἐχθροὺς καὶ φίλους.
Ἡ Ἐκκλησία μας τὴν ἡμέρα αὐτὴ τιμᾶ τὴν μνήμη του.
Γρηγόριος ο Θεολόγος
Ὁ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος γεννήθηκε τὸ 329 στὴν Ναζιανζὸ τῆς Καππαδοκίας.
Ὁ πατέρας του Γρηγόριος καὶ ἡ μητέρα του Νόννα, εὔποροι ὄντες, ἔδωσαν μεγάλη μόρφωση μὰ καὶ εὐσέβεια στὸ παιδί τους. Φοίτησε στὶς ὀνομαστὲς σχολὲς τῆς Καισά- ρειας τῆς Καππαδοκίας, τῆς Καισάρειας τῆς Παλαιστίνης, τῆς Ἀλεξάνδρειας καὶ τῶν Ἀθηνῶν.
Ὅπως ἀναφέραμε, ἐκεῖ γνωρίστηκε μὲ τὸν Βασίλειο.
Ὅταν ὁλοκλήρωσε τὶς σπουδές του γύρισε στὴν Ναζιανζὸ καὶ προτίμησε νὰ ἀφιερωθεῖ στὴν ὑπηρεσία τῆς Ἐκκλησίας. Μόνασε γιὰ ἕνα χρόνο μαζὶ μὲ τὸ Βασίλειο στὸν Ἴρη ποταμὸ τοῦ Πόντου καὶ στὴ συνέχεια χειροτονήθηκε ἐπίσκοπος Σασίμων.
Τὸ 379 σύνοδος ἐπισκόπων τῆς Ἀντιόχειας ἀποφάσισε νὰ μεταβεῖ ὁ Γρηγό- ριος στὴν Κωνσταντινούπολη προκειμένου νὰ ἀντιμετωπισθεῖ ἡ ἀρειανικὴ λαίλαπα στὴν Βασιλεύουσα. Μὲ ὁρμητήριο ἕνα μικρὸ ναὸ κήρυττε στὰ πλήθη καὶ σὲ μικρὸ χρονικὸ διάστημα κατόρθωσε νὰ ἀναχαιτίσει τὴν αἵρεση.
Τὸ 380 ἀναδείχτηκε ἀρχιεπίσκοπος τῆς Κωνσταντινούπολης χωρὶς οὐσιαστικὰ νὰ τὸ ἐπιθυμεῖ.
Ὅταν κάποιοι ἀμφισβήτησαν τὴν ἐκλογή του γιὰ τυπικοὺς λόγους παραιτήθηκε καὶ ἐπέστρεψε στὴν Καππαδοκία, ζώντας τὸ ὑπόλοιπο τοῦ βίου του μὲ προσευχή, ἄσκηση, φιλανθρωπία καὶ ἡσυχία. Συνέγραψε τεράστιο θεολογικὸ καὶ ποιητικὸ ἔργο. Πέθανε στὶς 25 Ἰανουαρίου τοῦ 390. Τὴν ἡμέρα αὐτὴ τιμᾶ ἡ Ἐκκλησία τὴ μνήμη του.
Ιωάννης ο Χρυσόστομος
Ὁ Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος γεννήθηκε στὴν Ἀντιόχεια τὸ 354.
Ὁ πατέρας του ἦταν εἰδωλολάτρης, τὸν ὁποῖο μετέστρεψε στὸν Χριστιανισμὸ ἡ σύζυγός του καὶ μητέρα τοῦ Ἰωάννη ὑπέροχη Ἀνθοῦσα. Ἀφοῦ ὁλοκλή- ρωσε τὴν ἐγκύκλιο μόρφωσή του, προ- σκολλήθηκε στὸν ὀνομαστὸ εἰδωλολάτρη Λιβάνιο ὥστε νὰ συμπληρώσει τὶς σπουδές του στὴ ρητορικὴ καὶ στὴ φιλοσοφία.
Ἡ ἐπίδοσή του ἦταν τέτοια ὥστε ὁ Λιβάνιος τὸν προόριζε γιὰ διάδοχό του στὴ Σχολή! Ἀμέσως μετὰ σπούδασε Θεολογία στὴν ὀνομαστὴ Θεολογικὴ Σχολὴ τῆς Ἀντιόχειας.
Ἄσκησε γιὰ λίγο χρόνο τὸ ἐπάγγελμα τοῦ ρήτορα, στὸ ὁποῖο σημείωσε μεγάλη ἐπι- τυχία.
Ὅμως πολὺ γρήγορα ἐγκατέλειψε τὴν κοσμικὴ δόξα, τὸ προσοδοφόρο ἐπάγγελμα καὶ τὶς ἰαχὲς τοῦ πλήθους καὶ ἀφιερώθηκε στὴν ὑπηρεσία τῆς ἐκκλησίας. Τὸ 380 χειροτονήθηκε διάκονος καὶ τὸ 385 πρεσβύτερος στὴν Ἀντιόχεια.
Γιὰ δεκατρία ὁλόκληρα χρόνια ἐργάστηκε δραστήρια καὶ ἀναδείχθηκε πρότυπο ποιμένα, διδασκάλου καὶ κοινωνικοῦ ἐργάτη. Πλῆθος ἀναξιοπαθούντων ἔβρισκαν κοντά του πνευματικὴ καὶ ὑλικὴ στήριξη. Τὸ 398 ὁδηγήθηκε παρὰ τὴ θέλησή του νὰ ἀναλάβει τὸ θρόνο τῆς Κωνσταντινουπόλεως.
Ὡς Ἀρχιεπίσκοπος τῆς Βασιλεύουσας ἀνέλαβε ἕναν τιτάνιο ἀγώνα κατὰ τῆς διαφθορᾶς καὶ τῆς ἀκολασίας ποὺ εἶχε ἐπικρατήσει στὴν πλούσια πρωτεύουσα τοῦ κράτους. Ξεκίνησε τὸ ξεκαθάρισμα ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία καὶ ἔφτασε μέχρι τὰ ἀνάκτορα καὶ ἰδιαίτερα στηλίτευσε τὴν διεφθαρμένη αὐτοκράτειρα Εὐδοξία.
Ἦρθε σὲ ρήξη μὲ τοὺς ἰσχυροὺς τοῦ χρήματος καὶ τῆς κρατικῆς ἐξουσίας.
Ὅλοι αὐτοὶ κατόρθωσαν ἀκόμα καὶ μὲ ἀπόφαση ψευδοσυνόδου (Ἱέρειας τοῦ 407) νὰ ἐξοριστεῖ δυὸ φορὲς στὸν Πόντο. Στὶς 14 Σεπτεμβρίου τοῦ 407 δὲν ἄντεξε τὶς κακουχίες καὶ πέθανε καθ’ ὁδὸν στὰ βάθη τῆς Ἀρμενίας.
Τὸ ἔργο τοῦ Ἰωάννη ὑπῆρξε τεράστιο. Τὸ συγγραφικό του ἔργο κολοσσιαῖο. Ἡ κοινωνική του προσφορὰ ἀνεκτίμητη.
Ἡ Ἐκκλησία μας τοῦ προσέδωσε τὸν τίτλο Χρυσόστομος, διότι ὑπῆρξε πραγματικὰ ὁ μεγαλύτερος Πατέρας ρήτορας, τὸ γλυκόλαλο ἀηδόνι τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως παρατηρεῖ σύγχρονος στοχαστής.
Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 13 Νοεμβρίου.
Ιαν 30, 2024Εκκλησία Online
Τα «πρότυπα της παιδείας, της κοινωνίας και της οικογένειας» σε μια χαώδη κοινωνία