Εξι χιλιόμετρα απο την πρωτεύουσα της Λέσβου Μυτιληνη, προς το αεροδρόμιο θα βρείτε τον “Βράχο” η “Καγιά” στα τούρκικα, εξ ου και ΚΑΓΙΑΝΙ το χωριό. Σήμερα ειναι ενας σύγχρονος οικισμός οι “ΤΑΞΙΑΡΧΕΣ” .
Ο ιερός Ναός των Ταξιαρχών δεσπόζει με θέα το Αιγαίο και την κίνηση του κεντρικού λιμανιού της Λέσβου.Πολλά τα πλοία γύρω απο το Λιμάνι που έσωσε και σώζει. Τα θαύματα Του Αμέτρητα με αυτούσιες εμφανίσεις σε κρίσμες στιγμές.Η σημερινή εκκλησιά Ταξιάρχης άρχισε να χτίζεται το 1903 και τέλειωσε το 1958, κι έδωσε την ονομασία του στον οικισμό. Ο ναός είναι σταυροειδής με τρούλο γοτθικού ρυθμού. Έχει ξυλόγλυπτο τέμπλο υψηλής τέχνης, κι εξαιρετικές εικόνες των Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ. Η εικόνα του Ταξιάρχη, με ύψος +2 μέτρα, κατασκευάστηκε από μαστίχα και κερί πριν 800 χρόνια περίπου.Ο Αρχάγγελος ήταν ζωγραφισμένος στον τοίχο της ανατολικής πλευράς του Ναού. Όταν χρειάστηκε να γίνει νέος Ναός καλλίτερος και μεγαλύτερος, λόγω του ότι τα θαύματα που γινότανε έκαναν τους Χριστιανούς να τρέχουν στον Ναό του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, χτίστηκε ο νέος Ναός, μεγαλύτερος βέβαια και ωραιότερος, αλλά άφησαν μέσα σε αυτόν άθικτο το μέρος του τοίχου που είχε την τοιχογραφία του Αρχαγγέλου.
Αυτό το μέρος του τοίχου με την εικόνα έγινε το προσκυνητάριο που βλέπουμε σήμερα. Ασφαλώς από τότε που χτίστηκε ο νέος Ναός, θα στερέωσαν το τμήμα αυτό του τοίχου που είχε την εικόνα. Αλλά την μορφή που έχει σήμερα το επιβλητικό αυτό προσκυνητάριο, την πήρε στο έτος 1922. Τότε πλαισιώθηκε καλλιτεχνικά από λευκό και γκρίζο μάρμαρο από τον Λέσβιο καλλιτέχνη γλύπτη Ιωάννη Χατζή Διάκο με δαπάνη του Αχιλλέα Τακούση, όπως μαρτυρεί η επιγραφή «Αχιλλέας Τακούσης εχορήγει 1922 Ιωάννης Χατζη Διάκος». Οι εργασίες έγιναν μετά την σωτηρία χιλίαδων Ελλήνων απο τα παράλια της Μ. Ασίας .
Η ευλάβεια των Χριστιανών θέλησε να προσφέρει στον Ταξιάρχη αργυροκάλλυμα που εκάλυπτε την εικόνα και άφηνε μόνο το πρόσωπο και τα χέρια να φαίνονται. Τούτο έγινε το έτος 1920. Αλλ΄ όμως το κάλυμμα τούτο δεν το δέχτηκε ο Ταξιάρχης. Επί σειρά ημερών πολλές γυναίκες έβλεπαν στον ύπνο τους τον Ταξιάρχη, τον Αρχάγγελο Μιχαήλ να ζητά να βγάλουν το κάλυμμα από την εικόνα του. Ήταν τόσο πολλά και ζωηρά τα όνειρα, ώστε κατέφυγαν οι Χριστιανοί στον τότε Μητροπολίτη αείμνηστο Ιάκωβο τον από Δυρραχίου, ο οποίος έδωκε την άδεια να βγάλουν το ασημένιο κάλυμμα.Τούτο έγινε το έτος 1927. Ο διάδοχος του Μητροπολίτου Μυτιλήνης Ιακώβου ο από Σισανίου και Σιατίστης, φρόντισε αντί του καλύμματος να τεθεί μπροστά στην εικόνα κρύσταλλο για να την προστατεύει από κάθε φθορά.Το ασημένιο κάλυμμα δεν αχρηστεύτηκε. Το τοποθέτησαν σε υπέροχη Θαυματουργή, ολόσωμη φορητή εικόνα του Ταξιάρχου, που βρίσκεται στο αριστερό κλίτος του ΝαούΘα αναφέρουμε λίγα από τα πάρα πολλά θαύματα που έγιναν με την ευεργετική παρέμβαση των Ταξιαρχών στο Ιερό Προσκύνημα των Ταξιαρχών του Καγιανίου.Στον πόλεμο του 1940. Στον πόλεμο του «σαράντα» ήρθαν τα Ιταλικά αεροπλάνα να βομβαρδίσουν ορισμένους στόχους, που τελικά κανέναν δεν πέτυχαν. Συνέβη τότε να βρίσκεται στο λιμάνι της Μυτιλήνης ένα πολεμικό πλοίο και ένα επιβατικό, το«ΑΡΝΤΕΝΑ». Δέχτηκαν και αυτά τις από αέρος επιθέσεις. Και τα δύο πλοία ανοίχτηκαν στο πέλαγος. Τα Ιταλικά αεροπλάνα βομβάρδιζαν συνεχώς τα δύο πλοία. Οι βόμβες φαινότανε που πέφτανε γύρω στα πλοία και σήκωναν στήλες νερού σαν υδάτινα κυπαρίσια. Τα πλοία με μεγάλη ταχύτητα έκαναν ελιγμούς για να αποφύγουν τις βόμβες. Ο πλοίαρχος του “ΑΡΝΤΕΝΑ” έβλεπε απέναντι τον Ναόν του Ταξιάρχη, τον παρακαλούσε θερμά να μη βρούνε τον στόχο τους οι βόμβες. Και πραγματικά, όλες οι βόμβες έπεσαν στη θάλασσα και σώθηκαν τα πλοία. ο καπετάνιος του “ΑΡΝΤΕΝΑ” από τότε καθιέρωσε κάθε φορά που έφευγε το καράβι ή ερχότανε στην Μυτιλήνη, να χαιρετά με σφυρίγματα τον Ταξιάρχη όταν έπλεε μπροστά από το Καγιάνι. Και τούτο γενικεύθηκε από όλα τα πλοία που έρχονται και φεύγουν και όταν φθάσουν μπροστά από το Καγιάνι, θα χαιρετίσουν με σφυρίγματα τον Ταξιάρχη. Από επιστολές Χριστιανών που βρίσκονται στο αρχείο του Ναού και από κασέττες με αφηγήσεις θαυμάτων που διατηρεί ο εφημέριος του Ναού π. Ακίνδυνος Μαυρουδής, μεταφέρουμε τις παρακάτω αφηγήσεις θαυμάτων.Ξύπνησε τον Καπετάνιο. Κατα το έτος 1959 στο πλοίο “ΕΛΛΗ ΤΟΓΙΑ” που εκτελούσε το δρομολόγιο Πειραιά – Μυτιλήνη έγινε το παρακάτω θαύμα. Είχε αποκοιμηθεί ο ναύτης που ήταν στο τιμόνι και το πλοίο, που ερχόμενο στην Μυτιλήνη κατ΄ ευθείαν, πήγαινε να χτυπήσει πάνω στο φάρο της Κουτσουμπάρας. Ο καπετάνιος, ο Καπετάν Γιάννης Τρίγκαλας από τον Πειραιά, ήταν στο κρεββάτι του και ξαφνικά δέχεται ένα δυνατό χέρι να τον τραντάζει και να του λέγει: Σήκω, θα πέσει το καράβι έξω. Ξυπνά και βλέπει τρομαγμένος τον Ταξιάρχη. Αμέσως σηκωθηκε έτρεξε και πραγματικά είδε να κοιμάται ο ναύτης. Αρπαξε το τιμόνι και πρόλαβε και γλύτωσε το καράβι και τον κόσμο που μετέφερε. Αμέσως ήρθε στον Ταξιάρχη, προσκύνησε με δάκρυα στα μάτια του ευχαρίστησε τον Αγγελο του Θεού για την βοήθειά του. Την επόμενη Κυριακή έφερε και αφιέρωσε ένα μικρό πολυέλαιο στη χάρη του Αρχαγγέλου και κάθε φορά που ερχόταν στο νησί, ανέβαινε στον Ταξιάρχη να προσκυνήσει και να εκδηλώσει την ευγνωμοσύνην του. Την θεράπευσε ο Ταξιάρχης. Στις 5 Ιουνίου του 1987, Παρασκευή βράδυ, ανέβηκαν στον Ταξιάρχη η Δέσποινα Καψιμάλη και η αδελφή της Μαρία να προσευχηθούν, να παρακαλέσουν για την υγεία της ανεψιάς της και κόρης της Μαρίας που έπασχε από σοβαρή αρρώστια. Γονατιστές κατευθυνόνταν προς την εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ και με δάκρυα στα μάτια και με λόγια προσευχής στο στόμα τους, όταν αισθάνθηκαν μία σκιά να βγαίνει από το Ιερό Βήμα δημιουργώντας στο πέρασμά της ρεύμα αέρος, ενώ ακούστηκαν τρία δυνατά βήματα στο σημείο που έφτασε κοντά τους και μία δυνατή λάμψη πλημμύρισε όλον τον Ναόν. Έτρεμαν από την συγκίνηση οι δύο γυναίκες. Έτσι τις βρήκε ο Ιερεύς του Ναού και τις καθησύχασε λέγοντάς τους ότι ήταν και αυτό μία ευεργετική παρουσία του Ταξιάρχη, μία δυναμική απάντηση στη θερμή προσευχή τους. Και πραγματικά θεραπεύτηκε τελείως η άρρωστη.Στο μαρμάρινο πάτωμα του Ιερού Ναού μπροστά στο Ιερό υπάρχει ακόμα και σήμερα ( Αυγουστος 2011) η πατημασιά του Αρχαγγελου ( εχει “καεί” το μάρμαρο). Αλλη μια πατημασιά υπάρχει ακριβώς δίπλα σε ειδικό νάρθηκα. Το μέγεθος απο τις πατημασιές όπως τις είδα προσωπικά στις 8 Αυγουστου 2011 δείχνουν πάνω απο +47 μέγεθος . Αυτή στο μάρμαρο ειναι απόλυτα ευδιάκριτη.Είδε τον Ταξιάρχη.Στις 2 Αυγούστου του 1987, η Μαρίνα Μωραίτου μαθήτρια από τα Πάμφιλα, είχε περάσει μία μεγάλη δοκιμασία από αρρώστια, που για θεραπέια της κατέφυγε στον Θεό ζητώντας την Θεία Χάρη. Αλλά και την βοήθεια και την προστασία του Ταξιάρχη ζητούσε με θερμή προσευχή, ξέροντας ότι με τους Αγγέλους και τους Αρχαγγέλους μας προστατεύει ο Θεός. Και ο Θεός έδωκε την Χάρη Του. Η κοπέλα θεραπεύτηκε τελείως και κατά τρόπο που φανέρωνε πως ο Θεός έκαμε το θαύμα Του.Όταν έγινε καλά ανέβηκαν με τους γονείς της να ευχαριστήσουν και τον Ταξιάρχη. Όταν επέστρεψαν σπίτι τους και ξάπλωσε και αποκοιμήθηκε, είδε σε “ολοζώντανο”, όπως το περιγράφει, όνειρο πως βρέθηκε σ΄ ένα ολόλαμπρο εξωκκλήσι με την αυλή του γεμάτη με ασημένιους σταυρούς. Τα παράθυρα της Εκκλησίας ήταν μικρά με λευκά κάγκελα σε σχήμα σταυρού. Καθώς προχωρούσε προς την Εκκλησία είδε το πρόσωπο του Ταξιάρχη σαν ναα ήταν αληθινό και όχι όνειρο. ’ρχισε να τον παρακαλεί και τότε ξύπνησε.
Ήρθε να προσκυνήσει και θεραπεύτηκε.Η κ. Στέλλα Μαυρίδου από την Ροδόπολη Σερρών, στις 18 Απριλίου 1990, ήρθε με άλλους εκδρομείς στον Ναό του Ταξιάρχη. Υπέφερε από τα νεφρά της, είχε πέτρα στον κάλυκα. Την έπιασε σοβαρός πόνος ενώ βρισκότανε στον Ναό, τόσο που δεν μπορούσε να σταθεί και αποφάσισε να βγεί έξω να περιμένει τους άλλους στο αυτοκίνητο. Όταν κίνησε να βγεί από τον Ναόν είδε τρείς φορές μία λάμψη πάνω προς την εικόνα του Παντοκράτορα. Ταράχτηκε, αλλά δεν θέλησε να μιλήσει γιατι εκείνη την ώρα μιλούσε ο Ιερεύς του Ναού στούς εκδρομείς. Βλέποντας τις λάμψεις και πιστεύοντας πως είναι θείο σημείο, παρακαλούσε θερμά να περάσει ο πόνος να βρεί την υγεία της. Από την ώρα αυτή δεν την ξανάπιασαν οι πόνοι. Όταν επέστρεψε στη πατρίδα της, πήγε στους γιατρούς να διαπιστώσουν τη θεραπεία της. Και αυτοί απορούσαν και ομολογούσαν πως θαύμα μεγάλο έγινε συγκρίνοντας τις ακτινογραφίες που ήξεραν, με τούτην την πυελογραφία που έβλεπαν τώρα χωρίς ίχνος αρρώστιας