Στον Μυστρά, δεσπόζει η ξακουστή Μονή της Παντάνασσας. Ιδρυτής της ήταν ο Ιωάννης Φραγκόπουλος, υψηλόβαθμος αξιωματούχος του Δεσποτάτου του Μυστρά και αποτελεί το τελευταίο βυζαντινό εκκλησιαστικό κτίσμα που οικοδομήθηκε στην πόλη.
Βρίσκεται σε περίοπτη θέση, στο κεντρικό σημείο της καστροπολιτείας και διατηρείται καλύτερα απ’ όλα τα άλλα μνημεία του Μυστρά. Είναι το μοναδικό μοναστήρι στον αρχαιολογικό αυτόν χώρο το οποίο εξακολουθεί να κατοικείται μόνιμα μέχρι σήμερα.
Συνδυάζει την τρίκλιτη βασιλική στο ισόγειο και το σταυροειδή εγγεγραμμένο πεντάτρουλο στον όροφο. Σημαντικές για το κτιριακό συγκρότημα ήταν οι ανοιχτές στοές του αν και σήμερα σώζεται μόνο μία.
Η όμορφα και περίτεχνα σκαλισμένη πέτρινη πρόσοψη της μονής αποτελεί από μόνη της ένα όμορφο αξιοθέατο. Η εξωτερική ανάγλυφη κεραμοπλαστική διακόσμηση της Παντάνασσας αποτελεί εξαίρετο δείγμα συνδυασμού βυζαντινών και δυτικών στοιχείων. Πιο έντονες είναι οι φραγκικές επιδράσεις στο εντυπωσιακό τετραώροφο καμπαναριό της. Συνολικά ο ναός είναι το κτίσμα του Μυστρά με τις ισχυρότερες δυτικές επιρροές.
Την περίοδο της Τουρκοκρατίας η εκκλησία δεν μετατράπηκε σε τζαμί, και η μονή εξακολούθησε να λειτουργεί, όμως τα έτη 1770-1822 εγκαταλείφθηκε. Το 1824, αφού είχε επισκευασθεί, πυρπολήθηκε από τον στρατό του Ιμπραήμ.Στο εσωτερικό του ναού τα περισσότερα γλυπτά προέρχονται από παλαιότερα μνημεία. Αξιόλογες είναι και οι τοιχογραφίες του ναού, οι οποίες ανήκουν σε τέσσερις χρονικές περιόδους. Το παλαιότερο στρώμα, του 1430, σώζεται στα υπερώα, ενώ στο 1444/5 χρονολογείται η προσωπογραφία του άρχοντα Μανουήλ Λάσκαρη Χατζίκη, που βρίσκεται στον νάρθηκα, πάνω από τον τάφο του. Το τρίτο στρώμα τοποθετείται στον 17ο αιώνα (ισόγειο, υπερώα) και το νεότερο στον 18ο αιώνα (ισόγειο). Οι τοιχογραφίες του 15ου αιώνα είναι έργα υψηλής ποιότητας, αντιπροσωπευτικά της παλαιολόγειας ζωγραφικής, που διακρίνονται για τη ζωντάνια των μορφών, τον δυναμισμό των παραστάσεων και τα έντονα χρώματα.
Εξωτερικά, η διακόσμηση του μνημείου χαρακτηρίζεται από εκλεκτισμό και δημιουργεί την πολύπλοκη, μοναδική όψη του. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ανατολική πλευρά του ναού, με τα διακοσμητικά θέματα των ψηλών αψίδων, που δείχνουν την προσπάθεια του τεχνίτη να εντάξει στη βυζαντινή παράδοση φραγκικά στοιχεία. Φραγκικές επιδράσεις αποτυπώνονται και στο καμπαναριό.
ΠΗΓΗ