Τοῦ Λάμπρου Κ. Σκόντζου
Θεολόγου – Καθηγητοῦ
Στὶς 26 Σεπτεμβρίου ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία ἑορτάζει μὲ λαμπρότητα τὴ μετάσταση τοῦ ἁγίου ἀποστόλου καὶ εὐαγγελιστῆ Ἰωάννη τοῦ Θεολόγου. Πρόκειται γιὰ μιὰ κορυφαία προσωπικότητα τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀφοῦ ἀξιώθηκε νὰ φέρει ἀπὸ τὸν Ἴδιο τὸν Κύριο τὸν ὑπέρτατο τίτλο τοῦ ἀγαπημένου μαθητῆ Του. Ἀξιώθηκε ἐπίσης νὰ εἶναι ὁ συγγραφέας τοῦ τετάρτου Εὐαγγελίου μὲ τὸ βαθύτατο θεολογικὸ καὶ πνευματικὸ περιεχόμενό του, τῶν τριῶν Καθολικῶν Ἐπιστολῶν του, καὶ τοῦ προφητικοῦ βιβλίου τῆς Ἀποκαλύψεως, τὸ ὁποῖο τοῦ ἔδωσε ἐπίσης τὸν τίτλο τοῦ προφήτη τῶν ἐσχάτων. Τιμῶντας καὶ ἐμεῖς τὴν ἱερή του μνήμη θὰ προσπαθήσουμε νὰ δώσουμε μιὰ συνοπτικὴ εἰκόνα τῆς ἁγίας καὶ πολυτάραχης ζωῆς του, ἐξαίροντας τὴ συμβολή του στὴ διάδοση τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ. Παρενθετικὰ τονίζουμε πὼς εἶναι ἀνάγκη νὰ γνωρίζουμε ὡς πιστοί, βασικὰ στοιχεῖα γιὰ τὶς μεγάλες προσωπικότητες τῆς Ἐκκλησίας μας, οἱ ὁποῖοι ἔβαλαν τὴ δική τους σφραγῖδα στὴ διάδοση τοῦ εὐαγγελικοῦ μηνύματος καὶ στὴν ἑδραίωση τῆς Ἐκκλησίας στὰ Ἔθνη.
Ὁ ἅγιος ἀπόστολος καὶ εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ἦταν γιός του Ζεβεδαίου καὶ τῆς Σαλώμης (Μάτθ.4,21. Μάρκ.15,40) καὶ ἀδελφὸς τοῦ ἀποστόλου Ἰακώβου. Ἡ μητέρα τους Σαλώμη ἦταν πιθανότατα συγγενής, ἴσως ἐξαδέλφη τῆς Θεοτόκου, ποὺ σημαίνει ὅτι οἱ δυὸ ἀδελφοὶ ἀπόστολοι ἦταν κατὰ σάρκα ἐξαδέλφια τοῦ Κυρίου καὶ σ’ αὐτὸ ἴσως ἔγκειται ἡ οἰκειότητά τους μὲ Αὐτόν, ἰδιαίτερα τοῦ Ἰωάννη, ὁ ὁποῖος αὐτοχαρακτηρίζεται στὸ Εὐαγγέλιό του ὡς «ὁ μαθητὴς ὀν ἠγάπα ὁ Ἰησοῦς» (Ἰωάν.13,23). Ὅπως ἀναφέραμε καὶ γιὰ τὸν Ἰάκωβο, ὁ Ἰωάννης ζοῦσε μὲ τὴν οἰκογένειά του στὴν Γαλιλαία καὶ διατηροῦσε ἐπικερδῆ καὶ εὔρωστη ἁλιευτικὴ ἐπιχείρηση, ἔχοντας δικό τους πλοῖο καὶ ἐργάτες (Μάρκ.1,20). Φαίνεται πὼς οἱ οἰκογένεια τοῦ Ἰωάννη ἦταν εὔπορη. Αὐτὸ συμπεραίνεται ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ Σαλώμη, ἡ μητέρα του, ἦταν μιὰ ἀπὸ τὶς μαθήτριες τοῦ Κυρίου, ἡ ὁποία τὸν ὑπηρετοῦσε ἀπὸ τῶν ὑπαρχόντων τῆς (Λούκ.8,3. Μάρκ.15,40). Ἡ ἀγορὰ ἐπίσης τῶν πανάκριβων ἀρωμάτων γιὰ νὰ ἀλείψουν τὸ νεκρὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ μαρτυρεῖ αὐτὸν τὸν ἰσχυρισμὸ (Μάρκ.16,1). Ὅτι ἐπίσης ὁ Ἰωάννης ἔλαβε τὴν μητέρα τοῦ Ἰησοῦ ὑπὸ τὴν δική του φροντίδα εἶναι ἔνδειξη οἰκονομικῆς ἀνέσεως τῆς οἰκογένειάς του.
Φαίνεται ἐπίσης πὼς ἡ οἰκογένεια τοῦ Ἰωάννη εἶχε καὶ κοινωνικὴ καταξίωση. Τὸ γεγονὸς ὅτι αὐτὸς ἦταν γνωστὸς στὸν πανίσχυρο καὶ ἀπλησίαστο ἀρχιερέα Καϊάφα καὶ ἔτσι δυνήθηκε νὰ εἰσέλθει στὸ συνέδριο, ποὺ δίκαζε τὸν Ἰησοῦ μαζὶ μὲ τὸν Πέτρο, ἐπιβεβαιώνει αὐτὸν τὸν ἰσχυρισμὸ (Ἰωάν.18,15).
Ὁ Ἰωάννης ἀπὸ μικρὸς ὑπῆρξε πιστὸς μαθητὴς τοῦ Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ. Μὲ μεγάλη προσοχὴ ἄκουε ἀπὸ τὸν μεγάλο ἐρημίτη καὶ προφήτη τὶς περὶ τοῦ Μεσσία προαγγελίες του. Ἐπιθυμοῦσε μὲ λαχτάρα νὰ ἔρθει Ἐκεῖνος στὶς μέρες του καὶ νὰ τὸν γνωρίσει. Κάποια μέρα ὁ Βαπτιστής, ἔχοντας μαζί του τους δυὸ μαθητὲς τοῦ Ἰωάννη καὶ Ἀνδρέα, εἶδε τὸν Ἰησοῦ νὰ βαδίζει κοντά. Τότε μαρτύρησε γι’ Αὐτὸν λέγοντας: «ἴδε ὁ Ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ» (Ἰωάν.1,37). Ἀμέσως οἱ δυὸ μαθητὲς ἀκολούθησαν τὸν Ἰησοῦ καὶ τὸν ρώτησαν ποὺ μένει. Αὐτός τους εἶπε: «ἔρχεσθε καὶ ἴδετε» (Ἰωάν.1,40). Αὐτοὶ εἶδαν ποὺ μένει καὶ ἔμειναν μαζὶ Τοῦ ὅλη τὴν ἡμέρα. Ὁ Ἰωάννης συγκινήθηκε ἀφάνταστα ἀπὸ αὐτὴ τὴ συνάντηση γι’ αὐτὸ πῆρε τὴ μεγάλη ἀπόφαση, μαζὶ μὲ τὸν ἀδελφό του Ἰάκωβο. Ἄφησαν τὴν ἁλιευτικὴ ἐπιχείρηση καὶ ἀκολούθησαν τὸν Κύριο (Μάρκ.1,20).
Ὁ Ἰωάννης ἀξιώθηκε νὰ ἀνήκει στὸν στενὸ κύκλο τῶν τριῶν μαθητῶν τοῦ Κυρίου, τὴν ὁποία ἀποτελοῦσαν ὁ Πέτρος, ὁ ἀδελφός του Ἰάκωβος καὶ ὁ Ἰωάννης. Συμπεραίνεται ὅτι ἦταν ὁ μικρότερος στὴν ἡλικία μαθητὴς τοῦ Κυρίου, σχεδὸν ἔφηβος. Ὁ ὑπέροχος χαρακτῆρας του, ἡ ὑπακοή του, ἡ πίστη καὶ ἡ ἀφοσίωσή του στὸν Κύριο, εἶχαν ὡς συνέπεια νὰ εἶναι λίαν ἀγαπητὸς ἀπὸ τὸν Ἰησοῦ καὶ τοὺς ἄλλους ἀποστόλους. Ἐξ’ αἰτίας τοῦ σπάνιου αὐθορμητισμοῦ του ἐπονομάστηκε ἀπὸ τὸν Κύριο Βοαναργὲς (= υἱὸς βροντῆς), ὅπως καὶ ὁ ἀδελφός του Ἰάκωβος. Κάποια ἡμέρα ὅταν διέρχονταν κώμη της Σαμάρειας καὶ οἱ κάτοικοι δὲν τοὺς δέχτηκαν, ζήτησε ἀπὸ τὸν Κύριο νὰ πέσει φωτιὰ ἀπὸ τὸν οὐρανὸ καὶ νὰ τοὺς ἀφανίσει. Φυσικὰ ὁ Χριστὸς τοὺς ἀπάντησε πώς: «Ὄυκ οἴδατε ποίου πνεύματος ἐστὲ ὑμεῖς΄ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου οὐκ ἦλθε ψυχὰς ἀνθρώπων ἀπολέσαι, ἀλλὰ σῶσαι» (Λούκ.9,54).
Ὡς στενὸς μαθητὴς τοῦ Χριστοῦ εὐτύχησε νὰ δεῖ τὸ θαῦμα τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Κυρίου (Μάτθ.17,1.Μάρκ.9,2), τὴν ἀνάσταση τῆς κόρης του Ἰαείρου (Μάρκ.5,35.Λουκ.8,51) καὶ νὰ βιώσει τὴν ἀγωνία τοῦ Διδασκάλου Του στὸν κῆπο της Γεθσημανὴ (Μάτθ.26,37.Μαρκ.14,33). Μαζὶ μὲ τὸν Πέτρο στάλθηκε νὰ ἑτοιμάσει τὸν Πασχάλιο Δεῖπνο (Λούκ.22,8). Κατὰ τὴν ὥρα τοῦ Δείπνου ἔπεσε στὸ στῆθος τοῦ Κυρίου, παρακαλῶντας Του νὰ τοὺς ἀποκαλύψει ποιός εἶναι ὑποψήφιος προδότης μαθητὴς (Ἰωάν.13,25). Βρῆκε τὸ θάρρος καὶ παρέστη στὴ δίκη τοῦ Ἰησοῦ (Ἰωάν.18,16) καὶ παραστάθηκε περίλυπος κάτω ἀπὸ τὸ σταυρὸ στὸν φρικτὸ Γολγοθᾶ. Εὐτύχησε ἐπίσης νὰ γίνει ὁ προστάτης τῆς Θεομήτορος κατὰ παράκληση τοῦ Ἐσταυρωμένου Διδασκάλου Τοῦ (Ἰωάν.19,26). Ἀξιώθηκε νὰ εἶναι ὁ πρῶτος μαθητὴς ποὺ εἶδε τὸ κενὸ μνημεῖο, μετὰ τὴν ἔνδοξη Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ (Ἰωάν.20,2-4).
Τὸ ἄτοπο τῆς αἰτήσεως πρωτοκαθεδρίας στὴν ἐγκόσμιο βασιλεία τοῦ Χριστοῦ, ὅπως ἐσφαλμένα τὴν φανταζόταν, προκάλεσε τὴν ἀγανάκτηση τῶν ἄλλων μαθητῶν, ὅμως ὅπως φαίνεται ἀμέσως συνετίσθηκε (Μάρκ.10,35).
Μετὰ τὴν Πεντηκοστὴ ἔμεινε κατ’ ἀρχὴν στὴν Ἱερουσαλὴμ ὡς σημαῖνον στέλεχος τῆς Ἐκκλησίας (Γάλ.2,9). Μαζὶ μὲ τὸν Πέτρο ποιοῦσαν, διὰ τοῦ Κυρίου ἐξαίσια θαύματα (Πράξ.3,7). Στάθηκαν μὲ παρρησία ἀπέναντι στοὺς ἀρχιερεῖς καὶ ὁμολόγησαν τὸν Χριστὸ (Πράξ.4,13-22). Ἀπεστάλη μαζὶ μὲ τὸν Πέτρο στὴν Σαμάρεια νὰ κηρύξουν τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ (Πράξ.8,14).
Ἀργότερα μετέβη στὴν Μ. Ἀσία, ὅπου ἔγινε ἐπίσκοπος τῆς Ἐφέσου. Μὲ κέντρο τὴ μεγάλη αὐτὴ πόλη ἔκανε τεράστιο ἱεραποστολικὸ ἔργο σὲ ὅλη τὴ Μ. Ἀσία. Δίδασκε νυχθημερὸν τοὺς πολυάριθμους μαθητὲς καὶ συνεργάτες του, τοὺς ὁποίους ἔστελνε σὲ κάθε ἀπομακρυσμένη περιοχὴ νὰ εὐαγγελίσουν ὅσο τὸ δυνατὸν περισσότερους ἀνθρώπους. Ἀψηφοῦσε τὶς δυσκολίες, τὶς ἀπαγορεύσεις, τοὺς ἐξευτελισμοὺς καὶ τοὺς σωματικούς του κόπους. Πολλοὶ μελετητὲς δίκαια ἀναφέρουν πὼς ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος εἶναι ὁ θεμελιωτὴς τοῦ Χριστιανισμοῦ στὴ Μ. Ἀσία. Χάρις στὸ ἔργο του ἑδραιώθηκε τὸ εὔρωστο καὶ δυναμικὸ κομμάτι τῆς Ἐκκλησίας τὰ πρωτοχριστοανικὰ χρόνια. Τὸ 95 μ. Χ. ἐξορίσθηκε στὴν Πάτμο, ὅπου ἔγραψε τὸ βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως. Πέθανε σὲ βαθύτατο γῆρας περὶ τὸ 105 ἢ τὸ 107 μ. Χ. στὴν Ἔφεσο. Κατὰ τὴν παράδοση δὲν βρέθηκε τὸ σεπτό του λείψανο, πιστεύοντας ὅτι μετέστη ἀπὸ τὸν Κύριο στοὺς οὐρανούς. Εἶναι ἕνας ἀπὸ τὰ ἐλάχιστα ἀνθρώπινα πρόσωπα ὁ ὁποῖος ἀξιώθηκε αὐτῆς τῆς τιμῆς! Ὁ σεπτὸς τάφος του ἦταν καὶ εἶναι μέχρι σήμερα τόπος ἁγιασμοῦ καὶ θαυμάτων γιὰ τοὺς πιστούς, παρ’ ὅλο ποὺ σήμερα ἀποτελεῖ τουριστικὸ ἀξιοθέατο γιὰ τοὺς κατέχοντες τὴν ἑλληνική μας Ἰωνία, τούρκους!
Ὁ ἅγιος ἀπόστολος καὶ εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης κατέχει ξεχωριστὴ θέση στὴν Ἐκκλησία καὶ στὶς καρδιὲς τῶν πιστῶν. Τὰ ἱερὰ καὶ θεόπνευστα συγγράμματά του ἀποτελοῦν τὴ βάση τῆς θεολογίας τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἐπιπρόσθετα, ὡς μαθητὴς τῆς ἀγάπης, ἐμπνέει τοὺς πιστοὺς νὰ γίνονται καὶ αὐτοὶ φορεῖς τῆς ἀγάπης καὶ τοῦ ἐλέους πρὸς κάθε ἀνθρώπινο πρόσωπο. Ἡ πολυτάραχη μαρτυρικὴ ζωή του δίνει κουράγιο σὲ κάθε πονεμένο καὶ κουρασμένο ἄνθρωπο, νὰ συνεχίσει τὴν ἐπὶ γῆς στενὴ καὶ τεθλιμμένη ἀτραπὸ τῆς πορείας του πρὸς τὸν οὐρανό. Ἰδιαίτερα ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος, ὁ ὁποῖος βιώνει πρωτόγνωρες θλίψεις καὶ δυσκολίες, ἔχει τὴν ἀνάγκη ἠθικῶν καὶ πνευματικῶν στηριγμάτων, προκειμένου νὰ σηκώσει τὰ δυσβάστακτα φορτία του. Τὸ μαρτυρικό μας Ἔθνος, ἔχει ἀπόλυτη ἀνάγκη της ἐξ’ οὐρανοῦ ἀρωγῆς του, ἔστω καὶ ἂν δεν τη ζητοῦν οἱ κυβερνῶντες του, γιὰ νὰ ἀποφορτιστεῖ ἀπὸ τὴ φοβερὴ καὶ πρωτοφανῆ δίνη, ποὺ βιώνει τὰ τελευταῖα χρόνια. Ἡ ἱερὴ προσωπικότητα τοῦ ἁγίου ἀποστόλου καὶ εὐαγγελιστῆ Ἰωάννη μπορεῖ νὰ εἶναι ὁ προσωπικὸς καὶ συλλογικὸς ἀρωγός μας, μὲ τὶς ἀέναες ἱκεσίες του μπροστὰ στὸ θρόνο της μεγαλοσύνης τοῦ Θεοῦ. Ἂς τὸν ἐπικαλεστοῦμε καὶ νὰ εἴμαστε σίγουροι ὅτι θὰ μᾶς ἀκούσει καὶ θὰ σπεύσει νὰ μᾶς βοηθήσει, διότι ὡς μαθητὴς τῆς ἀγάπης, μᾶς ἀγαπᾶ καὶ νοιάζεται γιά μας!
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος β’.
Ἀπόστολε Χριστῷ τῷ Θεῷ ἠγαπημένε, ἐπιτάχυνον, ῥῦσαι λαὸν ἀναπολόγητον, δέχεταί σε προσπίπτοντα, ὁ ἐπιπεσόντα τῷ στήθει καταδεξάμενος· ὃν ἱκέτευε, Θεολόγε, καὶ ἐπίμονον νέφος ἐθνῶν διασκεδάσαι, αἰτούμενος ἡμῖν εἰρήνην, καὶ τὸ μέγα ἔλεος.
Κοντάκιον
Ἦχος β’. Αὐτόμελον.
Τὰ μεγαλεῖά σου Παρθένε, τὶς διηγήσεται; βρύεις γὰρ θαύματα, καὶ πηγάζεις ἰάματα, καὶ πρεσβεύεις ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν, ὡς θεολόγος καὶ φίλος Χριστοῦ.
ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ
26 Σεπτεμβρίου 2025 ἑορτάζουν:
Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος (Μετάσταση)
Ἅγιος Νεῖλος ὁ νεότερος ἀπὸ τὴν Καλαβρία
Ἁγία Χήρα
Δίκαιος Γεδεῶν
Ἀνακομιδὴ τῆς Τιμίας Κάρας τοῦ Πρωτόκλητου Ἀποστόλου Ἀνδρέου
Ἀγίες Θέκλα, Μαριάμνη, Μάρθα, Μαρία καὶ Ἐνναθὰ οἱ πέντε κανονικὲς Παρθένες
Ὅσιος Ἰωάννης ὁ Σπηλεώτης ὁ ἐν τῆς κώμης Σιὰς ἀσκήσας
Ὅσιος Ἐφραὶμ ὁ ἐκ Ρωσίας ὁ θαυματουργός
Συντάκτης
